Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΛΕΞ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΛΕΞ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

13 Μαΐου 2022

ΛΕΞ - 2XXX [δισκοκριτική, 2018]


Ο νέος ΛΕΞ ρολάρει στο Spotify και προβλέπω μεγάλους ενθουσιασμούς εκ μέρους των ανθρώπων του εγχώριου μουσικού Τύπου – that's the way they like it, όπως απέδειξαν και πριν λίγες ημέρες με τον καινούριο δίσκο του Φοίβου Δεληβοριά. 

Για όσους απέμειναν να αγαπούν την ψυχραιμία και τις αλήθειες, βέβαια, ήταν μάλλον δεδομένο ότι το Μετρό –όπως λέγεται ο φρέσκος δίσκος– δεν θα έφτανε στο 2XXX του 2018: ούτε τον πήχη του θα άγγιζε, ούτε ο ίδιος χαμός θα μπορούσε να ξαναδημιουργηθεί. Μιλάμε άλλωστε για ένα ισχυρό χιπ χοπ ορόσημο, το οποίο έκατσαν εν τέλει να ακούσουν ακόμα και άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται για τον συγκεκριμένο ήχο.

Μια χαρά είναι πάντως το Μετρό. Μια καλή έως πολύ καλή δουλειά, με αναφορές μέχρι και στη Lana Del Rey, η οποία διατηρεί τον Θεσσαλονικό ράπερ σε μια δίκαιη κορυφή: εξακολουθεί να είναι και καλύτερος και πειστικότερος μέσα σε έναν συναγωνισμό που όλο και πληθαίνει, χωρίς όμως να φτάνει σε αντιστοίχως συνεκτικά αποτελέσματα. 

Δίνει επίσης μια καλή αφορμή επαν-επίσκεψης στην αναπάντεχη κοσμογονία του 2XXX. Ο δίσκος αγαπήθηκε κομμάτι-κομμάτι στο YouTube, αγοράστηκε σε CD στο επικό sold-out live του ΛΕΞ στο Gazi Music Hall και η κριτική μου πρωτοδημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis, γραμμένη ένα ήσυχο πρωινό στο ιστορικό καφέ «Αίγλη», στο Ζάππειο. Εδώ αναδημοσιεύεται με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις. Η κεντρική φωτογραφία ανήκει στον Θάνο Λαΐνα και προέρχεται από τη βραδιά του ΛΕΞ στο Θέατρο Πέτρας, τον Ιούνιο του 2019. Ή, αλλιώς, τη συναυλία που με έκανε να χάσω τους πολυαγαπημένους μου Manowar. Όμως αυτή είναι μια άλλη ιστορία.


Κατά συναρπαστικά αντιφατικό τρόπο, αυτός ο ωμά ρεαλιστικός δίσκος αποδεικνύεται γεμάτος ...εξωγήινους και UFO. Πώς διάολο πετάγονται τόσο φυσιολογικά τα διαστημόπλοια 'δω κι εκεί, ανάμεσα σε ρίμες για ξεχασμένους Χουντικούς στα συνοικιακά κουρεία και για ελληνικές γειτονιές όπου θεριεύει το Μίσος –όπως 20+ χρόνια πριν στα γαλλικά προάστια του Ματιέ Κασοβίτς; Σε κάνει να πιστεύεις ότι είναι τελικά εξίσου αληθινά, οπότε είσαι εσύ που έχεις χάσει τα επεισόδια. 

Ο ΛΕΞ ήταν βέβαια πάντα αξιόλογος, και στα Ανάποδα Καπέλα και στα Βόρεια Αστέρια, αλλά και στον πρώτο σόλο του δίσκο Ταπεινοί Και Πεινασμένοι (2014), για τον οποίον πολύ εύστοχα τα είχε γράψει τότε και ο Τάσος Μαγιόπουλος. Στο 2ΧΧΧ, όμως, αποτυπώνεται σπουδαίος. 

Σε σημαντικό βαθμό αυτό οφείλεται στο άλμα που κάνει η μουσική. Ενώ δηλαδή στο Ταπεινοί Και Πεινασμένοι υπήρχε μια ανάγκη να τιμηθούν οι αναφορές, εδώ ο βασικός συνθέτης Dof Twogee στρέφει τον δίσκο προς τις πιο σύγχρονες τάσεις, εδράζοντας πολλά στις δωρικές, ομιχλώδεις λούπες και στη ναρκοληπτική τους επανάληψη, η οποία αφήνει μια αίσθηση ερήμωσης βγαλμένη θαρρείς από το Dead Cities των Future Sound Of London (1996), ειδικά όταν μπλέκεται και ο Deathwish στην παραγωγή, σε κομμάτια-ορόσημα σαν το "Vittorio" και το "Γρανίτες Και Τσιγάρα". Δεν είναι τυχαίο ότι και ο ίδιος ο ΛΕΞ απηχεί την αλλαγή στους στίχους του, κάνοντας μεν έξυπνες αναφορές στο τιμημένο παρελθόν (Ice Cube, Wu-Tang Clan, μα και Τρύπες, Sex Pistols), μα ριμάροντας κατά τα λοιπά για το grime που ακούνε στις αυλές των φίλων, για το trap που βάζει σε κάποια ερωτική του σύντροφο, για τον Kendrick Lamar τον οποίον προφανώς θαυμάζει.

Το χιπ χοπ, βέβαια, διανύει ιδιαιτέρως γκλαμουράτη φάση. Εδώ και χρόνια έχει γίνει η ποπ των καιρών μας και η εύκολη αναφορά για όποιον θέλει να διαφημίσει ότι είναι «μέσα στα πράγματα». Μετατοπίστηκε έτσι προς έναν «μεσαίο χώρο»-ταμάμ για εξευγενισμένους ράπερ και για μια χλιαρή γενικά κατάσταση, όπου εκπροσωπούνται τολμηρότερα οι ανησυχίες και οι φαντασιώσεις των μορφωμένων μεσαίων στρωμάτων, με την «αλητεία» να οριοθετείται από επιμελώς ατημέλητες περιπτώσεις σαν τους Migos ή από τους αλαζονικούς κομπασμούς της Cardi B για τις αιδοιολειχίες που ανταλλάσσει με δωράκια Yves Saint Laurent. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι δεν βγαίνει καλή μουσική (και) έτσι· δεν χρειάζεται να εκπέσουμε στον ελιτισμό. Ωστόσο μια τέτοια επικρατούσα τάση συσκοτίζει τη διαφορετική ιστορία του είδους και τις γερές του ρίζες με όσους προσδιορίστηκαν από τα 1980s και μετά ως απόκληροι στις Δυτικές μητροπόλεις. Κάποιοι λοιπόν την υπηρετούν ακόμα αυτήν την όψη· και ο ΛΕΞ ανήκει ανάμεσά τους. 

Είναι λοιπόν οι ...λέξεις του ΛΕΞ εκείνες που σε τσούζουν σαν καρφί που μπήγεται στο γυμνό σου πέλμα, καθώς περπατάς αμέριμνα ξυπόλυτος. Ναι, μιλάνε ενίοτε για τη φάση τους, και κάτι τέτοιο ίσως αποξενώσει ορισμένους, αν και μπορείς λ.χ. να απολαύσεις τα λεγόμενα ακόμα κι αν δεν έχεις ιδέα για τον θρυλικό Σαλονικιό skater Βασίλη Απαμάν, ακόμα κι αν δεν γράφει πουθενά στα credits του 2ΧΧΧ ότι είναι δύο φίλοι skaters του ΛΕΞ –ο Filipon και ο Notis– που ραπάρουν μαζί του (αντίστοιχα) στο "Γρανίτες Και Τσιγάρα" και στα "Παυσίπονα". 

Πρόκειται για στίχους γραμμένους με καρδιά και με ένα βλέμμα περισσότερο κουρασμένο παρά λυπημένο, που αποτυπώνεται και στον εξαιρετικό τρόπο με τον οποίον ο ΛΕΞ πλησιάζει ή απομακρύνεται από το μικρόφωνο ενώ ραπάρει. Δεν υπάρχει δε η παραμικρή σχέση με όσους μας έχουν φλομώσει στον λυγμό και στις φλωροταξιδιάρικες περικοκλάδες. Είναι επίσης στίχοι που ντύνονται τη σκληρή καθημερινότητα που περιστοιχίζει έναν νέο άνθρωπο στην υποβαθμισμένη Θεσσαλονίκη των 18 χρόνων αυτού του 21ου αιώνα, αλλά χωρίς να καταφεύγουν στο ανέξοδο θα σου κάνω/θα σου δείξω ζοριλίκι το οποίο πουλάνε έτεροι ράπερ. Ακόμα δηλαδή και όταν περιαυτολογεί για τον πρώτο του δίσκο, ο ΛΕΞ έρχεται να σου πει για τις ημέρες που δεν τον γεμίζει τίποτα ή για τις μανάδες των 20άρηδων fans οι οποίες τον θεωρούν υπαίτιο που τα τέκνα τους «χέζουν το μέλλον τους». 

Είναι με τέτοια εκφραστικά όπλα που ο ΛΕΞ έχει κάνει χαμό και βλέπει την επικείμενη συναυλία στην Αθήνα να χρειάζεται το Gazi Music Hall για να εξυπηρετήσει τη ζήτηση. Δικαιολογημένα, λοιπόν, φαντάζει ως «ήρωας» για μια νεολαία που ζει έτσι ή κάπως έτσι· είναι άνθρωπος της δικής τους γενιάς, που κάνει τραγούδι τα βιώματά τους τηρώντας υψηλότατες προδιαγραφές και βάζοντας τον πήχη πιο πάνω για τον ίδιο του τον εαυτό, πρώτα-πρώτα. Δικαιολογημένα, όμως, γίνεται και ήρωας για τους απέξω, όσους αντιλαμβάνονται ότι εδώ υπάρχει κάτι αδαμάντινα αληθινό, που τους τραβάει ένα δυνατό χαστούκι, αναγκάζοντάς τους να δουν καθαρά όλα όσα κοιτούν, μα δεν βλέπουν: τη Χρυσή Αυγή, όσους οι καθώς πρέπει συγκαταλέγουν στη «φύρα» της κοινωνίας, εκείνους που, όταν προσεύχονται, το κάνουν για να δουν τους ΔΙΑΣ να πέφτουν από τις μηχανές.  

Ο ίδιος ο ΛΕΞ, βέβαια, δεν έχει αυταπάτες: «ο πόνος των φτωχών, γίνεται τέχνη των αστών», γράφει στα "Κοράκια". Και είναι ένας αμείλικτος στίχος αυτός, που δεν αφήνει απέξω ούτε τα εκ του ασφαλούς «τσογλανάκια» των βόρειων προαστίων που θα πάνε μαζικά στο Gazi Music Hall, ούτε διάολε κι εμένα, που σκέφτηκα μεγάλο μέρος του παρόντος κειμένου πίνοντας τον φραπέ μου στην πρωινή ησυχία ενός ιστορικού αστικού καφέ. Είναι ψέμα ότι κριτικοί σαν και του λόγου μου μπορούν να μπουν στα παπούτσια του ΛΕΞ ταυτιζόμενοι με τη γλώσσα των μπλεγμένων. Μπορούμε μόνο να τον θαυμάσουμε, να χάσουμε λίγο τον ύπνο μας σκεπτόμενοι τις δυσανάλογες ζωές μας και να χειραγωγήσουμε κι εμείς τις λέξεις που μας αναλογούν, ώστε να πούμε ότι το 2ΧΧΧ είναι ένας καταπέλτης. Ο οποίος έρχεται από το θεσσαλονικιώτικο underground να σαρώσει όλο το ελληνικό τραγούδι της εποχής μας, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο –με χιπ χοπ μορφή– τις ποιότητες που έκαναν σπουδαίους τους μεγάλους δημιουργούς του εγχώριου παρελθόντος.  

Για πολλούς έφηβους και 20άρηδες εκεί έξω, άλμπουμ σαν το 2ΧΧΧ λειτουργούν όπως λειτούργησε κάποτε το πανκ. Και θα θυμούνται ίσως το 2018 ως τη χρονιά «που ο ΛΕΞ έβγαλε εκείνον τον δίσκο». Άλλωστε, όπως έχουν γράψει διάφοροι σε σχόλια εδώ κι εκεί στο ίντερνετ, το μόνο αληθινό μειονέκτημα του 2XXX είναι ότι τελειώνει.



19 Ιουνίου 2021

«Λένε λάμψε και για πάρτη μας, πριν έρθει η συντέλεια» - ο ΛΕΞ στο θέατρο Πέτρας (ανταπόκριση, 2019)


Ο Θάνος Λαΐνας, φίλος και φωτογράφος, μου θύμισε χθες ότι ήταν περίπου τέτοιες μέρες πριν 2 χρόνια (2019) που είδαμε τον ΛΕΞ στο Θέατρο Πέτρας. 

Ο Θεσσαλονικιός ράπερ έδωσε εκεί μια καταπληκτική, αληθώς καταπληκτική συναυλία. Και, δικαίως, αποθεώθηκε από χιλιάδες αγόρια και κορίτσια μεταξύ εφηβείας και φοιτητικών χρόνων, που δημιούργησαν μια εντυπωσιακή κοσμοπλημμύρα: 4.000 είναι, λέει, η χωρητικότητα του θεάτρου Πέτρας· και όλα δείχνουν ότι ξεπεράστηκε εκείνη την Παρασκευή του 2019. Ο Θάνος, ας πούμε, ο οποίος γνωρίζει καλά τον χώρο, παρατήρησε ότι η προσέλευση ξεπέρασε αυτή του Γιάννη Χαρούλη.

Ήταν δύσκολη για μένα η απόφαση να πάω στο θέατρο Πέτρας, εκείνο το βράδυ. Η «καρδιά», για να το πούμε έτσι, ήθελε Φάληρο –για τους αέναα αγαπημένους Manowar. Αλλά επικράτησε μια ας την πούμε επαγγελματική ευσυνειδησία: εφόσον υπήρχε δηλαδή συντάκτης να καλύψει δημοσιογραφικά τους Manowar, ο σωστός, ετοιμοπόλεμος αρχισυντάκτης αναλαμβάνει ό,τι μένει κενό (συν τις «επικίνδυνες αποστολές»), εφόσον δεν μετατράπηκε σε απλό διαχειριστή κειμένων καθήμενος στον θώκο.

Δεν πειράζει. Οι Manowar μάλλον θα μας ξαναεπισκεφθούν σύντομα και στη μνήμη έμεινε ένα φοβερό χιπ χοπ live. Μια ανταπόκριση δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης αλλαγές. 

* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες, φυσικά, ανήκουν στον Θάνο Λαΐνα 


Ήταν εντυπωσιακή η κοσμοπλημμύρα που δημιούργησαν την Παρασκευή το βράδυ χιλιάδες αγόρια και κορίτσια μεταξύ εφηβείας και φοιτητικών χρόνων, στο θέατρο Πέτρας. Κάποιοι μιλούσαν για χωρητικότητα 4.000 ατόμων, όμως ο αριθμός αυτός ίσως και να ξεπεράστηκε, αφού έβλεπες κοινό όπου κι αν γύριζες το βλέμμα σου –ακόμα και στα βραχάκια περιμετρικά του χώρου. Ο φωτογράφος μας Θάνος Λαΐνας παρατήρησε μάλιστα ότι η προσέλευση είχε ξεπεράσει κι εκείνη για τον Γιάννη Χαρούλη· είναι ένα μέτρο σύγκρισης που λέει πολλά.

Dof Twogee & Squeezy Anks (άλλοτε μαζί, όπως στην κάτωθι φωτογραφία, άλλοτε εναλλάξ) κράτησαν τα decks για όλη τη βραδιά, προλογίζοντας με τα beats τους τον Ηγεμόνα, ο οποίος κι ανέλαβε να «ζεστάνει» το συγκεντρωμένο πλήθος. Το προσπάθησε, μα φοβάμαι ότι εν τέλει δεν ηγεμόνευσε. Πρώτα-πρώτα η full face κουκούλα με την οποία διάλεξε να εμφανιστεί, ήταν ό,τι χειρότερο για μια τόσο ζεστή βραδιά. Και νομίζω πως τον άγχωσε ή έστω τον αποσυντόνισε, αφού φάνηκε να ξεχνά τα λόγια σε ένα κομμάτι κι έπειτα σταμάτησε και πάλι, επικαλούμενος τεχνικό λάθος. Το κοινό ωστόσο τον παρότρυνε και, μετά από μερικές ανάσες στο πλάι της σκηνής, επέδειξε έναν κάποιον δυναμισμό στην εκφορά του ραπ του. Ήταν όμως αργά για να σωθεί το set.  


Δύο πανό στο πίσω μέρος της σκηνής με στίχους από τραγούδια του ΛΕΞ («Ο Πόνος των Φτωχών Γίνεται Τέχνη των Αστών» και «Να Μάθω Πού τα Κρύβουνε να Πάω να τους Πάρω») δημιούργησαν κλίμα ανυπομονησίας, με αποτέλεσμα μια έκρηξη ιαχών αλλά και καπνογόνων με το που ήχησε το "Vittorio" και τον είδαμε μπροστά μας, να ριμάρει «Η ζωή μας είναι ζάρι, πέσιμο στον Βαρδάρη, αμάξι που μαρσάρει 10 μέτρα πριν στουκάρει». «Απίστευτο», ήταν η απάντησή του στο τέλος του κομματιού, απέναντι στον πανζουρλισμό που αντίκρισε. Ο οποίος δεν θα σταματούσε παρά μόνο εκεί γύρω στα μεσάνυχτα, όταν μας ευχαρίστησε χωρίς πολλά-πολλά και άφησε τη σκηνή. Ήταν δε εντυπωσιακό ότι σε τόσες χιλιάδες κόσμου κανείς δεν ζήτησε encore, δείχνοντας σέβας σε έναν κώδικα που (δικαίως) θεωρεί τέτοιες πρακτικές ως σικέ. 

Έχοντας δει τον Θεσσαλονικιό ράπερ και το καλοκαίρι του 2018, στο Gazi Music Hall, είχα τον πήχη μου αρκετά ψηλά για το τι να περιμένω. Όμως ήδη από την αρχή του live, ο ΛΕΞ τον ξεπέρασε. 

Μπορεί το Gazi Music Hall, ως κλειστός χώρος, να έδωσε την ευκαιρία της συμπύκνωσης του ενθουσιασμού εκ μέρους του κοινού, μπορεί και η περσινή συγκυρία να φάνταζε ιδανική αφού δεν είχε πολύ που είχε σκάσει το άλμπουμ 2XXX, ξετρελαίνοντάς μας, όμως το ανοιχτό θέατρο ταίριαξε περισσότερο στα χνώτα του ΛΕΞ. Λειτούργησε επιπλέον και ως βάση ενός ακατάλυτου παλμού, που καλά κρατούσε ως και τις κερκίδες με τους καθήμενους στο πολύ βάθος. Νομίζω πάντως ότι και ο ίδιος ο ΛΕΞ στάθηκε με περισσότερη αυτοπεποίθηση: ήρθε στην Αθήνα γκαζωμένος κι έντυσε το παλιότερο ειδικά ρεπερτόριό του με τέτοιο τσαγανό, ώστε συχνά τα τραγούδια ακούγονταν καλύτερα από τις στούντιο εκτελέσεις τους.


Η φετινή συναυλία ήταν επίσης περισσότερο μοιρασμένη, από την άποψη ότι δεν ακούσαμε μόνο την πλειονότητα του 2XXX, αλλά και πολλά κομμάτια από το άλμπουμ του 2014 Ταπεινοί Και Πεινασμένοι, το οποίο σύστησε τον ΛΕΞ ως αυτόνομη μονάδα μετά την απενεργοποίηση του γκρουπ Βόρεια Αστέρια. Ορισμένα από αυτά –όπως ο "Φράχτης", η "Καταδίκη" και το "Μουσική Για Τσόγλανους"– έχουν αναντίρρητα κάνει την πορεία τους κι έχουν γίνει πολύ γνωστά. Σε άλλες όμως στιγμές από εκείνο τον δίσκο ("Τ.Γ.Κ.", "Μια Τζούρα Ρεαλισμού", "Απλοί Άνθρωποι"), οι φωνές του πλήθους καταλάγιαζαν: ένα μεγάλο τμήμα του έκανε καθώς φαίνεται πρώτη επαφή με τον ΛΕΞ στο 2XXX, με αποτέλεσμα τέτοιες επιλογές να τραγουδηθούν μόνο από όσους ακολουθούν από παλιότερα.

Στα τραγούδια του 2XXX, πάλι, έγινε χαμός, με το κοινό να βρίσκεται σε εντυπωσιακό συντονισμό με τον ράπερ, μη χάνοντας στίχο κάθε φορά που έτεινε το μικρόφωνο στην πλατεία ή έκανε παύση, περιμένοντας να ακούσει το συμπλήρωμα. "Κοράκια", "Πολυκατοικίες", "Μπόμπαν", "Κριμ" έδωσαν αφορμές για ακόμα περισσότερα καπνογόνα και για ενθουσιώδες εν χορώ τραγούδι, με τον ΛΕΞ να δείχνει ότι το χαιρόταν, παρά την πάντα συγκρατημένη παρουσία του.


Στα "Παυσίπονα" όρμησε επί σκηνής ο ΣΑΝΤΑΜ σε ρόλο guest και ο ΛΕΞ του πρόσφερε βήμα για τα επόμενα δύο κομμάτια, δίνοντάς του έτσι την ευκαιρία να παίξει τα δικά του "Elli" και "Μόνα Λίζα". Παρά την πληθωρική του παρουσία και τα ωραία trap beats που του έχει φτιάξει ο Dof Twogee, πάντως, η συναυλία χάλασε σε αυτό το σημείο: η αντίληψη του ΣΑΝΤΑΜ για το χιπ χοπ έδειξε εγκλωβισμένη σε έναν παιδιάστικο τσαμπουκά και σε στίχους χαμηλής ποιοτικής στάθμης, δημιουργώντας μια εικόνα ζωηρής αντίθεσης με ό,τι είχε χτίσει ο ΛΕΞ ως εκείνο το σημείο. Ωραίο πράγμα να τιμούμε έμπρακτα τις φιλίες, καμία αντίρρηση· καλώς ή κακώς, όμως, οι από κάτω δεν τα αντιλαμβανόμαστε όλα ως τάλε κουάλε.

Το χαμένο νήμα, πάντως, ο ΛΕΞ δεν άργησε να το ξαναβρεί. Και όταν έφτασε η ώρα για το φετινό "Τίποτα Στον Κόσμο" και για το κλείσιμο της συναυλίας, στην αρένα στήθηκε γιορτή, με σωρό καπνογόνων και με χιλιάδες στόματα να σιγοντάρουν στο «το rap είν' ο πατέρας που δεν γνώρισα». Δεν ξέρω αν τραγούδησαν τόσο δυνατά και στο Φάληρο, στις αθάνατες στιγμές των Manowar. Αν πάντως η μισή μου καρδιά (η ας την πούμε χατζημεταλλάδικη) ήταν εκεί καθώς ανηφόριζα στο θέατρο Πέτρας για να δω τον ΛΕΞ, στο τέλος της συναυλίας του δεν είχα μετανιώσει για την επιλογή μου. 

το παρακάτω βίντεο ανήκει στη Greek Hip Hop Events Team 2014-2019