Παρότι τον Σεπτέμβρη του 2020 φρόντισα να αποχαιρετήσω την Juliette Gréco δημοσιεύοντας στο blog τη συνέντευξη που ευτύχησα να κάνω μαζί της πίσω στο 2015 (δείτε εδώ), αμέλησα να βάλω και την ανταπόκριση από τη συναυλία που έδωσε τον Μάρτιο εκείνης της χρονιάς στο θέατρο «Παλλάς». Την αποχαιρετιστήρια μιας μακράς καριέρας, στην οποία έσπευσαν να δώσουν το παρών και ο Γιάννης Σπανός με τη Μαρία Φαραντούρη (μεταξύ άλλων).
Η παράβλεψη διορθώνεται λοιπόν τώρα, με την κάτωθι παράθεση της εν λόγω ανταπόκρισης, η οποία πρωτοδημοσιεύτηκε στο Avopolis –εδώ περιλαμβάνει κάποιες μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.
* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από υλικό που δόθηκε στον Τύπο για τις ανάγκες του promo
Καθώς έμπαινα στο «Παλλάς», ένα οπτικό κι ένα ακουστικό ερέθισμα παρείχαν τις πρώτες ενδείξεις για το τι να περιμένω: ο ήχος του κουδουνιού φανέρωσε ότι η βραδιά θα ξεκινούσε στην ώρα της, ενώ η κοσμοσυρροή επιβεβαίωσε τα όσα γράφονταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περί (σχεδόν) sold out. Το άστρο της Juliette Gréco, σκέφτηκα, ακόμα λάμπει στη συνείδηση του κοινού. Του δικού της, έστω, κοινού, καθώς έβλεπες κυρίως κόσμο μιας κάποιας ηλικίας να έχει δώσει το παρών –δεν έλειψαν πάντως και οι νεαρότερες φάτσες– αλλά και αρκετούς διάσημους στα μπροστά: ο πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ., Ευάγγελος Βενιζέλος, ας πούμε, βρισκόταν στην πρώτη σειρά, ενώ κάπου κοντά μου είδα τη Μαρία Φαραντούρη και λίγο πιο πέρα καθόταν (πολύ διακριτικά) ο Γιάννης Σπανός.
Τελικά, βέβαια, η προσέλευση αποδείχθηκε το κομμάτι της εξίσωσης που κερδήθηκε εύκολα: τα δύσκολα θα άρχιζαν με την έναρξη της συναυλίας. Η Γαλλίδα σταρ κέρδισε ένα συγκρατημένο, μα θερμά σεβάσμιο χειροκρότημα με το που εμφανίστηκε στη σκηνή, αλλά η πρώτη «επαφή» άφησε πολλούς θεατές παγωμένους στις θέσεις τους, αμήχανους. To "Bruxelles" του Jacques Brel επιλέχθηκε ίσως με στόχο μια δυναμική αρχή, έτσι όπως ισορροπεί ανάμεσα σε τραγούδι και θεατρική πρόζα, μα βγήκε τραχύ, άσχημο και εμφανώς εκτός των νυν δυνατοτήτων της Gréco. Και των φωνητικών (οι στίχοι χάθηκαν μέσα σε ακαλαίσθητους βρυχηθμούς) και των κινησιολογικών. Ακόμα κι αν είχες πάει προετοιμασμένος για περισσότερα μπάσα και γρέζι στις ερμηνείες και συμβιβασμένος με την ιδέα ότι στα 88 της η Gréco δεν θα αλώνιζε τη σκηνή, μα θα «έπαιζε» περισσότερο με τα χέρια της, μιλάμε για ένα λίαν αποκαρδιωτικό ξεκίνημα.
Το "Bruxelles", επίσης, σήμαινε και κάτι ακόμα: ότι το πρόγραμμα της συναυλίας το οποίο κρατούσαμε στα χέρια μας δεν είχε καμία ακρίβεια. Ναι, περιελάμβανε (σχεδόν) όλα τα τραγούδια που ακούσαμε· όχι όμως στη σωστή σειρά. Κι εκεί νομίζω χάθηκε αυτόματα η όποια επαφή μπορούσε να συντελεστεί με το νεαρότερο κοινό που βρέθηκε στο «Παλλάς», παρεκτός βέβαια και γνώριζαν γαλλικά. Για την ιστορία, πάντως, ήταν μια καλή setlist. Και μετρημένη σε χρόνο (70 λεπτά, χωρίς encore) και με μπόλικο Brel αλλά και Serge Gainsbourg και με τα πιο αναγνωρίσιμα τραγούδια της Gréco παρόντα ("Une Petit Poison, Un Petit Oiseau", "La Javanaise", "Les Feuilles Mortes", "Déchabillez-Moi").
Καθόμουν παρ' όλα αυτά στη θέση μου υπομονετικά, διατηρώντας την ψυχραιμία μου. Γιατί κάτι μου έλεγε πως η Gréco θα ρέφαρε, θα κατάφερνε να γυρίσει τούμπα την αρχική απογοήτευση, η οποία συνεχιζόταν εντωμεταξύ, τραγούδι το τραγούδι (το έρμο το "Amsterdam"...). Δεν γινόταν να είχε βγει σε περιοδεία αν δεν μπορούσε πια, έλεγα από μέσα μου· σίγουρα κράταγε δυνάμεις.
Έπεσα μέσα –και χαίρομαι γι' αυτό.
Η φωνή μπορεί να μην ήταν πια εκεί, ήταν όμως η φλόγα. Η περσόνα της Juliette Gréco, τα όσα πότισαν το ρεπερτόριό της με διαχρονικότητα, όσα την έκαναν αυτή που είναι. Κάπου λοιπόν στη μέση της συναυλίας, βρήκε όλα τα σωστά πατήματα, έκανε και τα χέρια της κομμάτι των ερμηνειών και κατόρθωσε να φέρει μπροστά μας μια ιδέα έστω από όλα εκείνα που την έκαναν σπουδαία. Κατόπιν μάλλον κουράστηκε και πάλι και δεν μπόρεσε έτσι να αποδώσει ούτε το μισό της δραματικής αίγλης του "Ne Me Quitte Pas", όμως εκείνο το μεσαίο κομμάτι της συναυλίας έφτανε και περίσσευε. To "Avec Les Temps" του Léo Ferré δεν θα το έβρισκες στο πρόγραμμα, υπήρξε όμως ένα στιγμιότυπο-τομή για τη βραδιά: ήταν το σημείο που η Gréco σ' έκανε να βουρκώσεις, ωθώντας σε να αντιληφθείς γιατί η καλοστεκούμενη 80άρα που είχες ενώπιόν σου υπήρξε μια αληθινά μεγάλη σταρ. Και κάτι τέτοιο, ξέρετε, δεν το χάνεις τελικά ποτέ.
Στο «Παλλάς» η Juliette Gréco έπαιξε μαζί με δύο καταπληκτικούς μουσικούς: τον Jean-Louis Matinier, οργανοπαίκτη με σπάνια εμβρίθεια στην τζαζ και world μουσική και σίγουρα τον καλύτερο ακορντεονίστα που θυμάμαι να έχω ακούσει· και τον Gérard Jouannest, τον άνθρωπο δηλαδή που σταδιοδρόμησε ως πιανίστας του Jacques Brel. Στα 81 του, σήμερα, παραμένει ένας θαυμάσιος και πολύ ουσιαστικός βιρτουόζος, μοιράζεται δε με τη Gréco και τη ζωή του εκτός από τη μουσική, μιας και είναι ο σύζυγός της από το 1988.
Τον επίλογο αυτού του κειμένου, όμως, θα τον γράψει δικαιωματικά η ίδια η Γαλλίδα σταρ, με την κίνησή της να ανεβάσει τον Γιάννη Σπανό στη σκηνή του «Παλλάς» ενώ το κοινό την επευφημούσε με ζωηρές ιαχές και παλαμάκια, για ένα σεμνό «ευχαριστώ». Τα του Σπανού στο Παρίσι, τώρα, είναι μια άλλη ιστορία –την οποία μπορείτε να αναζητήσετε στο περιοδικό Μετρονόμος, σε ένα υποδειγματικό άρθρο του Αλέξη Βάκη.
