«Στο Φάληρο που πλένεσαι, περιστεράκι γένεσαι
σε είδα χθες με το μαγιό, γεια σου τσαχπίνα μου Μαριώ»
Όταν το έγραφε αυτό ο Μάρκος Βαμβακάρης, πίσω στο 1937, δεν φανταζόταν ασφαλώς πόσο θα επηρέαζε την αισθητική που θα λάνσαραν το 1981 οι Χειμερινοί Κολυμβητές –εμπλουτισμένη βέβαια από το δικό τους εδώ και τώρα.
Φέτος συμπληρώνονται λοιπόν 40 έτη από εκείνο το ντεμπούτο των Χειμερινών Κολυμβητών που πήρε τα μυαλά πολλών από μας, κάνοντάς μας πιστούς ακόλουθους στα χρόνια που κύλησαν έκτοτε. Οι ίδιοι, ωστόσο, γιορτάζουν αθόρυβα, με τον τρόπο που ξέρουν καλύτερα: πάνω στη σκηνή, ενώπιον κοινού.
Ως ...Χειμερινοί Κολυμβητές, επίσης, ο Αργύρης Μπακιρτζής και η παρέα του (Κώστας Βόμβολος, Μιχάλης Σιγανίδης, Κώστας Σιδέρης, Διονύσιος Ρούσσος, Μπάμπης Παπαδόπουλος & Χάρης Παπαδόπουλος) δεν πτοούνται από τη δροσιά που έχει αρχίσει να γίνεται ιδιαίτερα αισθητή –μπήκαμε άλλωστε στον Οκτώβρη. Γι' αυτό και ετοιμάζονται για μια «τελευταία βουτιά του καλοκαιριού», όπως λένε. Δηλαδή για μια συναυλία στο Faliro Summer Theater, την Τετάρτη 6 Οκτωβρίου.
Η όλη περίσταση (συναυλία, επέτειος 40 ετών για το ιστορικό πλέον ντεμπούτο) δίνει μια καλή ευκαιρία επαν-επίσκεψης σε μια κουβέντα που κάναμε με τον Αργύρη Μπακιρτζή τον Φεβρουάριο του 2019. Αφορμή ήταν και τότε μια συναυλία τους στην Αθήνα (στο Gagarin), η οποία επέτρεψε να ανοίξουμε τη βεντάλια της συζήτησης, φτάνοντας στο κακό που ορθώνεται στις κοινωνίες μας με όρους Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, στο Πράσινο Βιβλίο και (αναπόφευκτα;) στις Κυριακές στην επαρχία.
Η κουβέντα αυτή δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα εδώ με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.
* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες ανήκουν στη Σμαρώ Μπότσα
«Πολύς, αδικαιολόγητα πολύς καιρός έχει περάσει από τότε που οι Χειμερινοί Κολυμβητές ήρθαν στο Gagarin». Πέντε χρόνια, αν μετράω σωστά. Έτυχε; Ή έχουμε συνηθίσει όλοι λίγο-πολύ το 205 της Λιοσίων ως στέγη άλλου τύπου συναυλιών;
Δεν ψάχνουμε στέγες κάποιου τύπου συναυλιών. Μου τηλεφώνησαν απ' το Gagarin και με ευχαρίστηση αποδεχθήκαμε την πρόταση, γιατί και καλές αναμνήσεις από εκεί είχαμε και δεν δεχόμαστε και πολύ συχνά προτάσεις. Το σύστημα των συναυλιών λειτουργεί κατά κύριο λόγο με μάνατζερ που δεν διαθέτουμε –ή μάλλον διαθέτουμε, έναν εξαιρετικά συμπαθή, που όμως δεν θυμάμαι να μας έχει κλείσει καμιά εμφάνιση.
Κάτι σχετικά με τους μάνατζερ έχει ενδιαφέρον. Παρατήρησα ότι τα καλοκαίρια στα διάφορα φεστιβάλ πηγαίνουν οι ίδιοι και οι ίδιοι. Είχα ένα ερωτηματικό πάνω σ' αυτό, το οποίο απαντήθηκε όταν μου τηλεφώνησαν από ένα φεστιβάλ –πολύ εναλλακτικό, όπως αυτοδιαφημίστηκαν– σε ένα δάσος στη Δυτική Μακεδονία. Και όταν τους ρώτησα πώς με βρήκαν, μου είπαν ότι αρρώστησε ένας καλλιτέχνης του προγράμματος και κάποιος μουσικός την τελευταία στιγμή συνέστησε εμάς να τον αντικαταστήσουμε. Μου είπαν πως μας εκτιμούν πολύ και όταν τους ρώτησα γιατί δεν μας έχουν προσκαλέσει ποτέ, μου απάντησαν ότι το πρόγραμμα το κανονίζει κάθε φορά κάποιος μάνατζερ. Τους ρώτησα πώς εσείς, τόσο εναλλακτικοί, δεν αποφασίζετε για το ποιοι θα έρθουν; Φυσικά δεν πήγαμε.
Το σύστημα, όπως θα καταλάβατε, λειτουργεί κάπως σαν τα έτοιμα playlists πολλών ραδιοφωνικών σταθμών. Δεν κατηγορώ αυτό το σύστημα, το αναφέρω για να ξέρει ο κόσμος τί γίνεται, καθώς και ως σχόλιο στην εναλλακτικότητα.
Η συναυλία σας αυτή έρχεται με μία από τις πιο όμορφες αφίσες που έχουμε δει την τελευταία δεκαετία για ζωντανό δρώμενο στην πόλη μας. Είχατε ανάμειξη;
Έστειλα στο Gagarin φωτογραφίες και παλιές αφίσες. Δεν θυμάμαι αν στο υλικό που έστειλα υπήρχε καμιά τέτοια παλιά αφίσα. Κάτι μου θυμίζει, δεν είμαι όμως σίγουρος –και τα mail που έστειλα, τα 'χω σβήσει. Αν την έκαναν τα παιδιά απ' το Gagarin, τα συγχαίρω· είναι πράγματι πολύ ωραία αφίσα. Θα το ρωτήσω κι ελπίζω να θυμηθώ να σας ενημερώσω.
«Μα πού θα πάει ο καιρός κι οι βουρλισμένοι χρόνοι», κοντεύουμε πια 40 επίσημα έτη για τους Χειμερινούς Κολυμβητές. Θα εορταστούν κάπως ιδιαίτερα; Με κάποιον νέο δίσκο, για παράδειγμα; Ή δεν σας αφορούν τέτοιες επέτειοι;
Ωραίες είναι αυτού του είδους οι επέτειοι, όλο και θα βρούμε κάτι ή πολλά να κάνουμε. Δίσκους θέλω να βγάλουμε σύντομα, γιατί σκοπεύω να κάνω έναν καθαρισμό αρκετών πολυπόδων στη μύτη που δυσκολεύουν την αναπνοή, ξυπνώ συνέχεια γιατί ξεραίνεται το στόμα, επιβαρύνουν και την υγεία των δοντιών. Οπότε λέω να τραγουδήσω σε μερικούς δίσκους που θέλω να κάνουμε –τρεις, συγκεκριμένα– μήπως βγω και castratto απ' την ιστορία αυτή. Θα μου πείτε, αυτό θα είναι ενδιαφέρον και σίγουρα θα πέσει πολύ γέλιο.
«Κυριακή στην επαρχία, με βροχή απ’ το πρωί/φεύγει όλη η ζωή μας στο φαΐ και στη σιωπή». Έχουν αλλάξει οι Κυριακές στην επαρχία, από τότε που γράφτηκε το τραγούδι; Μπήκε λ.χ. και το ίντερνετ στην εξίσωση ή ίσως οι σειρές στο Netflix;
Το φαΐ, οπωσδήποτε, κυριαρχεί. Η σιωπή κολλάει τέλεια στο ιντερνέτ, όλοι σκυμμένοι στα κινητά τους. Το ίντερνετ το λέω ιντερνέτ και το φέησμπουκ, φεησμπούκ και η οικογένεια με κοροϊδεύει. Όμως τους περιέλαβα στο τραγούδι μου "Κατά Φεησμπούκ".
Τις σειρές, πού να τις κατατάξω; Παλιά προσπαθούσαμε τα παιδιά να μην βλέπουν πολύ τηλεόραση, τώρα παρακαλάμε μήπως και δουν καμιά ταινία και γλιτώσουν λίγο απ' το Φεησμπούκ και τα άλλα. Ταινίες βλέπω πολλές, αυτές τις μέρες το Πράσινο Βιβλίο και το Ρόμα· και οι δυο τέλειες. Τις σειρές τις κορόιδευα, ως ότου είδα μερικές που με καθήλωσαν, στο Cosmote Cinema. Ενδεικτικά αναφέρω τις Luther, Fortitude, Tin Star, Τaboo, Peaky Blinders, Game Of Thrones και το αριστουργηματικό Vinyl των Μάρτιν Σκορτσέζε & Mick Jagger, το οποίο κόπηκε απ' την ΗΒΟ –κάτι που μαρτυρά μεγάλο ξεπεσμό του μεγάλου αδελφού, όπως έχω αναφέρει και σε μια άλλη πρόσφατη συνέντευξή μου.
Όπου, να το πω με την ευκαιρία, μου συνέβη τo εξής εξωφρενικό. Έδωσα τρεις πολύ εκτεταμένες και νομίζω ενδιαφέρουσες απαντήσεις, στις τρεις ερωτήσεις που μου υποβλήθηκαν γραπτώς. Ο δημοσιογράφος αντέγραψε μια παλιά μου συνέντευξη, πιθανολογώ πριν 20-25 περίπου χρόνια, σίγουρα από κάπου στο ιντερνέτ, και την προέταξε στις τωρινές μου απαντήσεις. Οι οποίες έτσι φυσικά υποβαθμίστηκαν και το νόημά τους αλλοιώθηκε. Μπήκε κι ένας «πιασάρικος» τίτλος, για να μας τιμήσει υποθέτω, για μας όμως ταπεινωτικός, αφού ένα πρόβλημα που απασχολεί πάρα πολλούς συναδέλφους σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματά μας τέθηκε σαν δικό μας μόνο πρόβλημα. Έστειλα ένα μέιλ, αλλά ούτε απάντηση πήρα, ούτε αποκατάσταση έγινε.
Το 1997 βγάλατε έναν από τους δίσκους σας που αγαπώ ιδιαιτέρως, τη Μαστοράντζα Του Ερντεμπίλ. Σε αυτόν ζωντανεύει ένας ευρύτερος γεωγραφικός χώρος, μέσα στον οποίον ήρθαν κάποτε σε επαφή ο βυζαντινός κόσμος κι εκείνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας –με αποτέλεσμα, έτσι, να ζωντανεύουν και όσα μας ενώνουν στη συγκεκριμένη γειτονιά. Τι θα έλεγε πιστεύετε ο Σαγιάτ Νοβά, αν μπορούσε να βιώσει ως παρατηρητής τις πρόσφατες εξελίξεις στο Μακεδονικό;
Ο Βαγγέλης Παπαζαχαρίου, που έγραψε τους στίχους, μπορεί να σας πει πάρα πολλά και πολύ πρωτότυπα και ριζοσπαστικά, μεσ' απ' τα βιβλία του και πιθανόν δια ζώσης, αν τον ψάξετε και έχει διάθεση να μιλήσει, που συνήθως έχει. Στην 4η στροφή του τραγουδιού ακούμε: «Από τον Πύργο της Βαβέλ κρατάει / είπε το όρος Αραράτ, τον είδα / χωριό του ο έρωτας και τραγουδάει / πως η αγάπη δεν έχει πατρίδα».
Τραγουδήσατε πρόσφατα, δίπλα στον Βαγγέλη Καζαντζή, το "Η Ζωή Ξυπνάει Για Δουλειά", για τον Σαχζάτ Λουκμάν: έναν συνάνθρωπό μας που δολοφονήθηκε την ίδια χρονιά με τον Παύλο Φύσσα (2013), κι αυτός από στοιχεία προσκείμενα στη Χρυσή Αυγή, χωρίς ωστόσο ο δικός του χαμός να πυροδοτήσει ανάλογες αντιδράσεις ή να λάβει αντίστοιχη δημοσιότητα. Θα 'ναι πάντα άλλο ο «ξένος και φτωχός» κι άλλο ο «γραικός», ακόμα και σε μια τέτοια περίπτωση;
Αυτό δεν είναι απόλυτο. Ο ξένος είναι ιερός στην παράδοσή μας. Συμβαίνει όμως στις σκοτεινές παρυφές της κοινωνίας μας, που δυστυχώς αυτόν τον καιρό σαν μολυσματική σκιά απλώνεται στον κόσμο, σαν το «κακό» στον Άρχοντα Των Δαχτυλιδιών.
Σε άλλες σας συνεντεύξεις, έχετε δηλώσει ότι παρακολουθείτε αρκετά την πολιτική επικαιρότητα. Πώς βλέπετε λοιπόν τις επικείμενες εκλογές;
Έχετε δίκιο. Την παρακολουθώ. Τις βουλευτικές θα εννοείτε. Εκεί ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. έχει ισχυρούς συμμάχους αρκετούς απ' τους αντιπάλους του, κι έτσι το παιχνίδι δεν παίζεται στα ίσια.
Παρακολουθώντας λοιπόν αυτόν τον καιρό την πολιτική επικαιρότητα θυμήθηκα το παρακάτω, και το θυμάμαι συχνά: διάβαζα ένα πολύ ωραίο διήγημα επιστημονικής φαντασίας, με ταξίδι στον χρόνο. Μια οικογένεια, με δύο παιδιά, είχαν πάει στα Ιεροσόλυμα τις μέρες του Πάσχα ως ταξιδιώτες του χρόνου, με γραφείο ταξιδίων, εκπαίδευση στη γλώσσα, στη συμπεριφορά κλπ. Συμμετέχοντας στην ανάβαση του Ιησού στον Γολγοθά, ρίχνοντας ντομάτες και βρίζοντας –όπως τους είχαν εκπαιδεύσει να κάνουν για να μην τους αντιληφθούν– ήρθε του ενός παιδιού να ουρήσει. Πήγαν πίσω από ένα σπίτι και, βλέποντας μια οικογένεια φοβισμένη, να κρύβεται σ' ένα ημιυπόγειο, κατάλαβαν πως οι ντόπιοι κρύβονταν και όσοι συμμετείχαν στην πορεία του μαρτυρίου ήταν ταξιδιώτες του χρόνου.
Την παραπάνω ιδέα τη συσχετίζω με το εξής: αυτόν τον καιρό αισθάνομαι ότι οι περισσότεροι υποστηρίζουν ό,τι υποστηρίζουν για άλλους λόγους από εκείνους που επικαλούνται. Πού ήταν όλοι αυτοί που φωνάζουν σήμερα για τη Μακεδονία, όταν επί τόσες δεκαετίες το όνομα χρησιμοποιούνταν και από εμάς για να αποτρέψουμε τη βουλγαρική διείσδυση ή δεν αντιδρούσαμε στη χρήση του; Πού ήταν όλοι αυτοί οι πολεμοχαρείς όταν στους χάρτες των αναγνωστικών του δημοτικού, στη θέση της γείτονος αναγραφόταν Μακεδονία; Πού ήταν όταν το επίσημο κράτος κυνηγούσε τη σλαβική διάλεκτο, την ώρα που ο οπλαρχηγός καπετάν Κώττας –εμβληματικός Έλληνας οπλαρχηγός– ήταν σλαβόφωνος και αρβανιτόφωνος, όπως και ο Μάρκος Μπότσαρης και οι Σουλιώτες; Πόσοι από μας θα υποστηρίζαμε, αν ζούσαμε τότε, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος αν δεν έκανε το 1916 την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, τότε αντίο Βόρεια Ελλάς για την Ελλάδα; Ο Σέρβοι περίμεναν στα 50 χλμ.
Φοβάμαι ότι τώρα το πρόβλημα, για τους υποκινητές των διαμαρτυριών, δεν είναι τόσο η Μακεδονία, αφού τα μάτιά μας τα βγάζαμε τόσες δεκαετίες, όσο το να φύγει ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Και βάζουν φωτιά στον τόπο. Ξεχνάμε πόσες φορές την εθνικιστική έξαρση ακολούθησε εθνική καταστροφή. Καταλήγω λοιπόν ότι άλλες είναι οι αιτίες των διαμαρτυριών. Αυτές αξίζει να εντοπίσουμε. Για παράδειγμα, δεν μου βγαίνει από το μυαλό ότι η πλειονότητα των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας συμφωνεί και επί πλέον ανακουφίστηκε με την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Για να μην παρεξηγιόμαστε, τα παραπάνω τα λέω ανεξάρτητα απ' τη δική μου θέση για τη συμφωνία. Το ότι δεν έχω βρεθεί σε κόμματα δεν το θεωρώ προσόν, απλά μου ήταν ξένο και είχε κι ένα καλό: μου επέτρεψε να διατηρώ το δικαίωμα να κριτικάρω και να αμφιβάλλω.
«Στο 'χω πει πολλές φορές, ό,τι χάσαμε δεν θα το ξαναβρούμε». Πώς πορευόμαστε, τώρα που σιγά-σιγά την τρώμε κι αυτήν τη δεκαετία του 21ου; Τι λέει το γκάλοπ; Θα βρούμε τουλάχιστον το χιούμορ μας ή πάει, το έφαγε η Κρίση;
Όποιος το 'χασε το 'χασε, αυτός που το 'χει το χαίρεται. Η Κρίση το επιτείνει και στις δύο περιπτώσεις. Το κακό με το πέρασμα της δεκαετίας είναι πως μας προσθέτει χρόνια και μας κάνει να νιώθουμε χαζοχαρούμενοι, κυρίως στο πάλκο, όταν κυριολεκτικά νιώθουμε κάπου γύρω στα είκοσι.
