Τον Βασίλη Σκουλά πρέπει να τον κουβεντιάζεις από κοντά, πιστεύω. Αλλά πίσω στο 2009, όταν είχε βγάλει το άλμπουμ Στο Ξέσπασμα Του Φεγγαριού, κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό.
Χάρη λοιπόν στην ακούραστη Μαίρη Μπρατάκου, η οποία ήταν τότε στη Lyra, συνδεθήκαμε τηλεφωνικά με Κρήτη και πιο συγκεκριμένα με τη «Ντελίνα»: το μαγαζί που διατηρεί στους πρόποδες του Ψηλορείτη. Ώστε να μιλήσουμε με μία από τις πιο εκφραστικές ανδρικές φωνές που πήγασαν από το μικροσύμπαν της κρητικής παράδοσης.
Η συνδιάλεξή μας δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα εδώ με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις. Οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από το υλικό που δινόταν τότε ως promo στον Τύπο.
Σχεδιάσατε τον δίσκο Στο Ξέσπασμα Του Φεγγαριού ως μια αναδρομή-γιορτή στα 40 σας χρόνια στη δισκογραφία. Γιατί όμως αποφασίσατε να ηχογραφήσετε ζωντανά στο στούντιο, έχοντας ως κοινό φίλους και γνωστούς, αντί να ακολουθήσετε τη δεδομένη συνταγή μιας «κανονικής» ζωντανής ηχογράφησης;
Ήθελα να στηθεί κάτι ζεστό και με ατμόσφαιρα παρέας –κι αυτό δεν μπορούσε να γίνει με μια μεγάλη συναυλία. Το Studio Sierra, όπου ηχογραφήθηκε ο δίσκος, αποτέλεσε ιδανικό χώρο για κάτι τέτοιο, γιατί είναι ευρύχωρο. Έτσι, μπορεί και κάποιον κόσμο να χωρέσει άνετα, αλλά και να εξυπηρετήσει το άμεσο επικοινωνιακό στοιχείο που έψαχνα.
Ομολογώ πάντως ότι περίμενα να δω κάπου ανάμεσα στις επιλογές και τη "Ντελίνα" –το 45αράκι single με το οποίο ξεκίνησαν όλα το 1968. Γιατί δεν το συμπεριλάβατε στο άλμπουμ;
(γελάει) Ξέρετε, είναι τόσα πολλά πια... Τι να πρωτοδιάλεγα; Πράγματι, ήθελα να μπουν περισσότερα τραγούδια στο Ξέσπασμα Του Φεγγαριού, αλλά δεν γινόταν: ήδη μιλάμε για έναν διπλό δίσκο.
Έχω διαβάσει ότι και πριν είχατε μπει σε στούντιο προκειμένου να κάνετε την πρώτη σας ηχογράφηση. Τι συνέβη τότε και δεν υπήρξαν αποτελέσματα;
Ναι, πράγματι, αυτό είχε συμβεί το 1964. Και πρόκειται για μια πολύ κακή εμπειρία. Δεν είχα υπογράψει κάποιο συμβόλαιο και υπήρξε σοβαρή διένεξη. Η οποία οδήγησε στο να μην κυκλοφορήσουν ποτέ εκείνες οι ηχογραφήσεις.
Το μαγαζί σας στα Ανώγεια με το όνομα «Ντελίνα», πώς τα πάει; Συνεχίζετε φαντάζομαι να εμφανίζεστε εκεί;
Παίζω μόνο στις αρχές κάθε Αυγούστου στη «Ντελίνα», όταν έχουμε τις μουσικές εκδηλώσεις. Το μαγαζί βρίσκεται στους πρόποδες του Ψηλορείτη και λειτουργεί όλο τον χρόνο, και ως ταβέρνα και ως ξενοδοχείο. Φιλοξενούμε δε διάφορες εκδηλώσεις, όχι μόνο μουσικές. Να 'ρθειτε αν σας δοθεί η ευκαιρία.
Ήσασταν παιδί 7 χρονών όταν πρωτοπιάσατε τη λύρα. Να υποθέσω ότι σας παρακίνησε τόσο η παράδοση της οικογένειάς σας στη μουσική, όσο και ο γενικότερος μουσικός πολιτισμός της Κρήτης;
Ασφαλώς ο κοινωνικός χώρος έπαιξε κι αυτός ρόλο. Αλλά, για εμένα, καθοριστική αιτία ήταν η οικογένεια. Τόσο ο παππούς μου, δηλαδή, όσο και ο προπάππους μου, ήταν λυράρηδες στα Ανώγεια. Και στο καφενείο που είχε στο χωριό ο πατέρας μου θυμάμαι από παιδάκι να μαζεύονται οι λυράρηδες. Έχω πολύ ζωντανές αναμνήσεις από τα γλέντια τους.
Αλήθεια, πώς έβγαιναν τότε οι γάμοι και τα πανηγύρια, δίχως όλη αυτή την τεχνολογία που υπάρχει στις μέρες μας;
Ήταν μια διαφορετική διαδικασία από τη σημερινή. Τότε δεν υπήρχε ούτε καν η δυνατότητα κάποιας καλωδίωσης. Κάθε εκδήλωση –είτε γάμος, είτε πανηγύρι– είχε γύρω του μόνο τους ήχους της φύσης και τις μυρωδιές της. Αντηχούσαν τα στενά των χωριών από τις καντάδες και μοσχομύριζαν τα πλατύσκαλα από τους βασιλικούς που διατηρούσαν οι νοικοκυρές στις γλάστρες. Είχες μια άλλη αίσθηση για το όλο πράγμα.
Ήδη πολλά χρόνια προτού ανθίσει μια σχετική μόδα, πραγματοποιήσατε μια στροφή προς τον λεγόμενο «έντεχνο» ήχο. Τι σας ώθησε προς τα εκεί;
Ξέρετε, όλη αυτή η ιστορία με το «έντεχνο» δεν υπήρχε παλιότερα. Τον όρο τον πρωτάκουσα κάπου στη δεκαετία του 1970 και μετά τον είδα να καθιερώνεται. Αλλά τι πάει να πει «έντεχνο»; Γιατί δηλαδή ένα παραδοσιακό τραγούδι, εάν ασφαλώς ενορχηστρωθεί σωστά, δεν είναι κι αυτό «έντεχνο»;
Κατά καιρούς είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με μεγάλους συνθέτες, τους οποίους και ευγνωμονώ γι’ αυτό. Δεν ένιωσα όμως ότι εκπροσωπούν κάτι άλλο από μια συνέχεια της παράδοσης την οποία γνώριζα. Ούτε ότι έπρεπε να αλλάξω κάτι στον τρόπο που τραγουδούσα.
Παρακολουθείτε το σημερινό σκηνικό στην Κρήτη; Τι γνώμη έχετε για τη νεότερη γενιά μουσικών;
Ο λαός εδώ βρίσκεται σε άμεση σχέση με την παράδοση. Βλέπω ελπιδοφόρα τις προσπάθειες των νεότερων, γιατί διακρίνονται από αγάπη για αυτή την παράδοση. Όχι ότι δεν υπάρχει αυθορμητισμός, ότι δεν γίνονται και λάθη ή ότι δεν υπάρχουν και μερικές ταλαντεύσεις σε ορισμένους. Κατά καιρούς δοκιμάζονται κάποιες προσθήκες, ας τις πούμε, τις οποίες μόνα τους τα νέα παιδιά θα οδηγηθούν πιστεύω στο σημείο να αφαιρέσουν. Υπάρχουν λοιπόν κι αυτά. Αλλά όσο υπάρχει και μια στάση ζωής απέναντι στην παράδοση, παραμένω αισιόδοξος.
Τι σχεδιάζετε δισκογραφικά και συναυλιακά για το μέλλον;
Είναι νωρίς ακόμα... Πάντως σχέδια υπάρχουν και κάποιες συζητήσεις ήδη γίνονται. Θα δούμε...
