«Λέαινα των πλήκτρων» την είχαν αποκαλέσει στην ακμή της τη Γεωργιανή πιανίστρια Elisabeth Leonskaja. Και τον Οκτώβριο του 2018, παρότι τα χρόνια πια έχουν περάσει και τη θεωρούμε «παλιάς κοπής», απέδειξε ότι διατηρεί το βροντερό της σφρίγος. Σε ένα κατάμεστο Μέγαρο Μουσικής, όπου μας έπαιξε τις Σονάτες του Φραντς Σούμπερτ.
Μια ανταπόκρισή μου από τη βραδιά δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα κι εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.
* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από το Facebook της καλλιτέχνιδας
Πέρασαν αρκετά χρόνια για να γίνει «όνομα» η Γεωργιανή Elisabeth Leonskaja και ίσως χρειάστηκε γι' αυτό μια κεντροευρωπαϊκή «μεσολάβηση». Δηλαδή, η μετοίκησή της από την κάποτε Ε.Σ.Σ.Δ. στη Βιέννη, η συνακόλουθη ορατότητα στα εκεί φεστιβάλ, μαζί με ένα κάποιο «άπλωμα» στο πάντα κραταιό αυστριακό ρεπερτόριο –ιδιαίτερα στον Φραντς Σούμπερτ (Franz Schubert). Σήμερα, πάντως, λογίζεται στις μεγάλες κυρίες του πιάνου και ήρθε στην Αθήνα τυλιγμένη με αυτήν ακριβώς την αίγλη, για το πρώτο μέρος μιας σειράς κονσέρτων, στα οποία θα παίξει όλες τις Σονάτες του Σούμπερτ.
Στα 72 της, πλέον, η Leonskaja θεωρείται πιανίστρια παλιάς κοπής. Δεν τη βλέπεις συχνά στα μέσα ενημέρωσης, λ.χ., ούτε και σε φωτογραφήσεις με ποπ διάσταση. Ήδη δε από όταν βγήκε καταχειροκροτούμενη στην κατάμεστη αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής (η συναυλία πρέπει να ήταν sold out) κατέστησε σαφές ότι τηρεί την απόσταση σκηνής και κοινού: χαμογέλασε ευγενικά με ελαφρά κλίση της κεφαλής και πήρε θέση στο πιάνο χωρίς περαιτέρω επικοινωνία με τον κόσμο, ενώ αργότερα δεν θα έκρυβε τη δυσαρέσκειά της για το κακό τάιμινγκ ενός βήχα, πάνω που ήταν έτοιμη να ξεκινήσει μια νέα σονάτα. Ό,τι είχε λοιπόν να πει, θα το έλεγε εκεί.
Το πρόγραμμα είχε τη Σονάτα σε λα ελάσσονα (D. 537), τη λεγόμενη Σονάτα του Οδοιπόρου (Φαντασία σε ντο μείζονα, D. 760), σύντομο διάλειμμα και έπειτα τη Σονάτα σε σολ μείζονα (D. 894). Και, ήδη από το πρώτο έργο, δικαιώθηκε πλήρως ο γαλλικός Τύπος, που κάποτε τη βάφτισε ως «Λέαινα των Πλήκτρων». Γιατί η Leonskaja κυριολεκτικά εφορμά στο κλαβιέ: νιώθεις λες και το πιάνει από τον σβέρκο, με μια ήρεμη αυστηρότητα που στους σινεφίλ μπορεί να φέρει κατά νου τη Charlotte Andergast –τη διάσημη πιανίστρια που ενσάρκωσε η Ingrid Bergman στο κινηματογραφικό αριστούργημα του Ingmar Bergman Φθινοπωρινή Σονάτα (1978).
Η στιβαρότητα αυτή, που αντανακλά κατά βάθος τη μαθητεία της δίπλα στον Sviatoslav Richter, αποδείχθηκε ταμάμ για κάθε σημείο στο οποίο ο Σούμπερτ ζητούσε ενάργεια, ενέργεια και γρήγορο, καθηλωτικό τέμπο. Εκφράστηκε μάλιστα και με ανάλογη σωματικότητα εκ μέρους της πιανίστριας, καθώς δεν δίστασε ανά σημεία να τραντάξει τον κορμό της. Δίχως όμως αυτό να λογιστεί εκ μέρους μας ως σόου, του είδους ας πούμε που προτιμά ο Alain Lefèvre, για να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα οικείο και αγαπητό στο ελληνικό κοινό.
Φυσικά, αυτές οι σονάτες έχουν και πιο αργά μέρη, στα οποία δεσπόζει ο λυρισμός που συνδέθηκε με το όνομα του Σούμπερτ. Ειδικότερα η μακροσκελής 3η σονάτα του προγράμματος απαιτεί μια έκδηλη στοχαστικότητα, την οποία η Leonskaja έφερε σε πέρας με θαυμαστό τρόπο. Αναλόγως κινήθηκε όμως και σε κάθε σχετικό σημείο, δείχνοντάς μας την παλέτα της έκφρασής της και την ευκολία που τη διακρίνει στις εναλλαγές από το βροντερό τέμπο στο πιο συναισθηματικό παίξιμο.
Στο τέλος, παρότι δεν μας μίλησε καθόλου κι έμεινε οχυρωμένη πίσω από το κάπως αινιγματικό της χαμόγελο καθώς η αίθουσα την καταχειροκροτούσε, έκατσε για χάρη μας άλλες δύο φορές στο πιάνο για ισάριθμα encore, πράγμα που δεν κρύβω ότι με εξέπληξε. Έκλεισε έτσι τη βραδιά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, κάνοντας πολλούς να ψάχνουν στο πρόγραμμα τις επόμενες ημερομηνίες, προφανώς για να κλείσουν από νωρίς εισιτήρια ώστε να μη βρεθούν προ εκπλήξεως.
