Περίπου 7 χρόνια μετά την τελευταία μου επαφή με τον εκλεκτό Γάλλο αυτοσχεδιαστή Michel Doneda (2012, δείτε εδώ), οι δρόμοι μας ξαναδιασταυρώθηκαν.
Τότε ήταν να έρθει στην «Knot Gallery», ως τον Φεβρουάριο του 2019 όμως ο χώρος αυτός δεν υπήρχε πια, οπότε έπαιξε στις «Χίμαιρες», δίνοντας μια καταπληκτική συναυλία ελεύθερου αυτοσχεδιασμού ως Duo Coyote –πρόκειται για το δίδυμο που έχει συγκροτήσει με τη Natacha Muslera.
Μια ανταπόκριση για τη βραδιά δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα κι εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.
* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από τη συναυλία και ανήκουν στον Νίκο Ζαραγκόπουλο
Η έλευση του Michel Doneda στην Αθήνα (με το Duo Coyote, το οποίο έχει φτιάξει με τη Natacha Muslera), θα ανέμενε κανείς να συσπειρώσει τους περισσότερους απ' όσους δίνουν τακτικά το παρών σε συναυλίες μουσικού πειραματισμού και αυτοσχεδιασμού. Ωστόσο στις «Χίμαιρες» άργησε να μαζευτεί ένας κάποιος κόσμος, που και πάλι δεν ήταν πολύς. Ίσως γιατί αυτή ήταν η 3η σερί συναυλία του Duo Coyote στην πόλη μας: είχε προηγηθεί, δηλαδή, η σύμπραξη με τους Emmanuel Cremer & Στέφανο Χυτήρη στο Γαλλικό Ινστιτούτο την προηγουμένη κι ακόμα μία εμφάνιση δύο ημέρες πριν –ξανά με τον Cremer, αλλά συν τον Χάρη Λαμπράκη– στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων.
Τελικά, μάλιστα, το ανακοινωμένο πρόγραμμα δεν θα ανατρεπόταν μονάχα χρονικά: αντί να αρχίσουν οι Emmanuel Cremer & Γιώργος Κοκκινάρης, πρώτους είδαμε στις Χίμαιρες τους Michel Doneda & Natacha Muslera. Τον λόγο δεν τον μάθαμε, όμως αυτό χάλασε, νομίζω, την καλά σχεδιασμένη ροή της συναυλίας. Γιατί ό,τι θα παρουσίαζε το Duo Coyote είχε τη δυναμική της κορύφωσης, ενώ εκείνο που ακούσαμε από τους Cremer & Κοκκινάκη –καίτοι πολύ ενδιαφέρον– διέθετε τη δυναμική του «χτισίματος», η οποία θα έδινε τη σκυτάλη σε κάτι άλλο.
Σε κάθε περίπτωση, η συναυλία ξεκίνησε με τη Muslera να κλείνει τα μάτια και να λυγίζει ελαφρώς τα γόνατα και τον Doneda, αμέσως μετά, απλώς να φυσά μέσα στο επιστόμιο του σοπράνο σαξοφώνου του· εντάσσοντας σιγά-σιγά μουσικές φράσεις, σε πλήρη σύμπνοια με τη συνοδοιπόρο του, η οποία άρχιζε παράλληλα τον φωνητικό αυτοσχεδιασμό. Από εκεί και πέρα οι εναλλαγές κάλυψαν ό,τι συνδυασμό μπορεί κανείς να φανταστεί, σε ένα πραγματικά πλούσιο set, που ήταν χάρμα όχι μόνο να το ακούς, μα και να το βλέπεις. Doneda & Muslera είχαν δε άψογη μεταξύ τους επικοινωνία, παρότι η δεύτερη παρέμεινε με κλειστά τα μάτια σχεδόν ως το τέλος της performance.
Ο Doneda έδειξε λοιπόν ποικιλοτρόπως την εμπειρία του στη χρήση διευρυμένων τεχνικών στο σοπράνο σαξόφωνο, ενώ προς το τέλος έπαιξε και τη σοπρανίνο εκδοχή αυτού. Πότε μόνο με φυσήματα, πότε εξερευνώντας το μουσικό εύρος του οργάνου με ασυνήθιστους τρόπους και με κοφτά παιξίματα που έμοιαζαν με σκουξίματα ή τριξίματα, πότε απλά σηκώνοντάς το και χτυπώντας το σώμα με τον δείκτη του χεριού του, παράγοντας ένα καθαρό και επίμονο ταπ-ταπ. Δίπλα του, η Muslera ακολουθούσε υποδειγματικά κάθε παύση και ένταση με λαρυγγισμούς και με ήχους απόκοσμους, άλλοτε εφήμερους και ά-λογους, άλλοτε φτιαγμένους ώστε εσκεμμένα να ηχούν ως αποδομημένη γλώσσα. Προσφέροντας, έτσι, μια εμπειρία που έμοιαζε με αρχέγονη, σαμανική τελετουργία (ενίοτε και με θρίλερ), απηχώντας βέβαια τα διδάγματα της μεγάλης Diamanda Galás, η οποία είχε ήδη γίνει σημείο αναφοράς όταν η Γαλλίδα καλλιτέχνιδα ξεκίνησε τις δικές της σπουδές.
Σε ένα σημείο, μάλιστα, επιστρατεύτηκε ακόμα και ο ίδιος ο συναυλιακός χώρος –πράγμα που για το Duo Coyote αποτελεί στόχο– με τον Doneda να παίζει διασχίζοντας την αίθουσα, όσο η Muslera συνέχιζε τον αυτοσχεδιασμό της. Κάτι που έδωσε στο κοινό την εντύπωση της στερεοφωνίας, κάνοντας τις «Χίμαιρες» στοιχείο βοηθητικό μιας καταπληκτικής συναυλίας, η οποία επιβεβαίωσε την πεμπτουσία του αυτοσχεδιασμού. Όχι μόνο ως ράγισμα στην κωδικοποιημένη «γλώσσα» της μουσικής, μα και ως μια ενεργή εμπειρία, που αναζητά νέες περιοχές για να ζήσει προσωρινά. Με αυτά ακριβώς τα λόγια άλλωστε τον είχε περιγράψει και ο ίδιος ο Doneda, σε συζήτηση που είχαμε 7 χρόνια πριν.
Emmanuel Cremer & Γιώργος Κοκκινάρης, τώρα, είχαν πραγματικά δύσκολη αποστολή έπειτα από μια τέτοια performance, πόσο μάλλον αν αυτή ήταν η πρώτη τους κοινή σύμπραξη. Ωστόσο άρχισαν κι εκείνοι ευρηματικά, με τον Κοκκινάρη να σέρνει το ογκώδες του κοντραμπάσο στις νοερές γραμμές της σκηνής –με την πολύτιμη βοήθεια του ίδιου του Doneda, ο οποίος σηκώθηκε από την καρέκλα όπου είχε κάτσει να παρακολουθήσει, ώστε να απομακρύνει το αυτοσχέδιο χαλί που θα εμπόδιζε τη διέλευση του Έλληνα μουσικού από συγκεκριμένο σημείο.
Κατόπιν ο Κοκκινάρης στάθηκε όρθιος, ενώ ο Cremer έσπευσε να κάτσει δίπλα του σε καρέκλα, στήνοντας έναντί του το βιολοντσέλο του. Ο Γάλλος μουσικός φανέρωσε νομίζω μια εμπειρία που έλειπε από τον συμπατριώτη μας, όχι μόνο παρακολουθώντας με ψυχραιμία τα ποικίλα κελεύσματά του –ακολουθώντάς τα, συμπληρώνοντάς τα ή τοποθετούμενος αντιστικτικά, κατά το δοκούν– μα και παίζοντας ενίοτε πιο μουσικά. Ο Κοκκινάρης, από την άλλη, διέθετε περισσότερο την αίσθηση της περιπέτειας, ίσως και τη λαχτάρα να παρουσιάσει επί σκηνής, δίπλα σε ένα διακεκριμένο διεθνές όνομα, όσα διέκριναν το δισκογραφικό του ντεμπούτο Touch: 8 Ιmprovised Stories For Solo Double Bass (2018). Μια πλήρη ηχητική εξερεύνηση του κλασικού κοντραμπάσου, δηλαδή, η οποία επεκτεινόταν και στο ίδιο το σώμα του οργάνου, συχνά συνοδεία κίνησης ή/και αυτοσχεδιαστικού λόγου, που λειτουργούσε σαν ιδιότυπο μάντρα.
Αν και η εμπειρία που πρόσφεραν Cremer & Κοκκινάρης θα λειτουργούσε αποτελεσματικότερα ως έναρξη της βραδιάς, οι δυο τους έφτασαν σε θαυμάσιο συντονισμό καθώς έσπρωξαν το κοντραμπάσο και το βιολοντσέλο στα όριά τους, με μια μανία που θαρρείς δυσανασχετούσε για τα τελευταία, απειλώντας να τα ξεχαρβαλώσει ώστε να βρει τις ελευθερίες στις οποίες έμπαιναν (φύσει) σύνορα: σε ένα σημείο, το δοξάρι του Κοκκινάρη έμοιαζε πια με κατσαβίδι, το οποίο διείσδυε βίαια στις χορδές. Συντονίστηκαν επίσης επιτυχώς όταν κι αυτοί ενέπλεξαν τον χώρο στην performance τους –με τον Cremer να παίζει από το μπαρ και τον Κοκκινάρη σε μία γωνία να χτυπάει το πίσω μέρος του κοντραμπάσου, ανοίγοντας και κλείνοντας παράλληλα με δύναμη την άδεια θήκη του στο πάτωμα– ενώ κορύφωσαν όταν βρέθηκαν μαζί σε μια γωνία, να αυτοσχεδιάζουν με τα όργανά τους τοποθετημένα το ένα απέναντι από το άλλο.
Η βραδιά έκλεισε λοιπόν με δίκαια θερμό χειροκρότημα και τους λίγους παριστάμενους να φτιάχνουν κατόπιν πηγαδάκια γύρω από τους μουσικούς, τελειώνοντας το ποτό τους με συζήτηση.
