Οι κατέχοντες από φιλοσοφία, θα αναγνωρίσουν στη γερμανική λέξη vergessenheit (λήθη) έναν όρο που χρησιμοποιήθηκε από τον Μάρτιν Χάιντεγκερ για να προσδιορίσει την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει στο παρόν το «Ερώτημα για το Είναι».
Οι παρακολουθούντες τα εγχώρια μουσικά πράγματα, πάλι, ίσως αναγνωρίσουν το σχήμα που ξεκίνησαν το 2014 ο Αναστάσης Γρίβας με τον Κώστα Κακούρη. Τους πρωτοείδα ως (συναυλιακό) τρίο στο Six d.o.g.s. τον Μάιο του 2014, στο τότε Φεστιβάλ Πολλής Μουσικής –το είχα καλύψει δημοσιογραφικά μαζί με τον φίλο Βαγγέλη Πούλιο– αλλά απόκτησα πιο ολοκληρωμένη άποψη για τις περιπέτειές τους το 2019, όταν έφτασε στα χέρια μου το ντεμπούτο τους Songbook.
Παρότι δεν έφτασε νομίζω ούτε καν σε ό,τι λέμε «ευρύτερο κοινό», το Songbook είναι ένα από τα καλύτερα ελληνικά άλμπουμ της δεκαετίας 2010-2020. Μια δουλειά με ήχους λιτούς και νοήματα πυκνά, που επικαλείται τον πολικό λυρισμό του Desertshore της Nico (1970) για να φτάσει σε τραγούδια για τα απόκρημνα της αγάπης, πλούσια σε φιλοσοφικές ενατενίσεις και ποιητικές διαθέσεις. Ίσως το ανακαλύψουν κάποιοι μελλοντικοί σκαπανείς της εγχώριας δισκογραφίας (εάν και εφόσον υπάρξουν), αποτιμώντας το όπως του πρέπει.
Πληροφορήθηκα ότι σύντομα η Outlandish Recordings θα κυκλοφορήσει και το δεύτερο άλμπουμ των Vergessenheit, με τίτλο Silence. Είναι λοιπόν μια καλή αφορμή αυτή για μια επαν-επίσκεψη στα του Songbook: μια κριτική είχε δημοσιευτεί πίσω στο 2020 για λογαριασμό του Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα εδώ με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.
* η κεντρική φωτογραφία ανήκει στην Joe Pateraki και προέρχεται από την εμφάνιση των Vergessenheit στο προαναφερόμενο Φεστιβάλ Πολλής Μουσικής 2014
Ήχοι λιτοί, νοήματα πυκνά. Τραγούδια για τα απόκρημνα της αγάπης, πλούσια σε φιλοσοφικές ενατενίσεις και ποιητικές διαθέσεις. Με το φάντασμα της Nico να αναδύεται ποικιλοτρόπως στον απόηχό τους, καλώντας σε σύναξη όσους δεν έμειναν μόνο στα πεπραγμένα της με τους Velvet Underground, μα αγάπησαν και τον πολικό λυρισμό του Desertshore (1970), σε πείσμα των Robert Christgau αυτού του κόσμου.
Το Songbook έχει βαθιά νερά, τα οποία δεν καλύπτονται από εύκολες κατηγοριοποιήσεις. Άλλωστε το «ποτάμι» που εκβάλλει εδώ έχει μακρά διαδρομή πίσω του, ανατρέχοντας τουλάχιστον ως το 3ο Φεστιβάλ Πολλής Μουσικής στο Six d.o.g.s. (2014), όταν ο Αναστάσης Γρίβας και ο Κώστας Κακούρης άρχισαν να ξετυλίγουν δημόσια το Vergessenheit νήμα. Το πιάνο του δεύτερου, συνδυασμένο με τα ηλεκτρονικά, τις λούπες και το γενικότερο sound design του πρώτου, δίνουν τους βασικούς πυλώνες στους οποίους αρθρώνεται ο δίσκος. Από εκεί και πέρα, οι ενορχηστρώσεις συμπληρώνονται (κατά το δοκούν) από τις κιθάρες και το μπάσο του Μιχάλη Καββαδία, το τσέλο του Σταύρου Παργινού και τη βιόλα da gamba της Νικολέτας Χατζοπούλου.
Χωρισμένος σε δύο βασικές ενότητες –τραγούδια για την Αγάπη και την Απόγνωση, τραγούδια για το Τίποτα– ο δίσκος αποτελεί σταυροδρόμι. Στο οποίο κοντοστέκονται η αγγλική folk παρακαταθήκη, η αφαίρεση του μινιμαλισμού, η έντεχνη λογιότητα των Κεντροευρωπαίων συνθετών, ο John Cage, η Nico, η Nivhek έκφανση της Grouper, καθώς και η ποίηση του William Butler Yates και του William Ernest Henley. Οι ισορροπίες, ομολογουμένως λεπτές. Είναι όμως τόσο καλά πλεγμένο το συνθετικό υπόβαθρο, τόσο καίρια τα παιξίματα, τόσο επιτυχημένη η επιλογή των φωνών, ώστε δεν υπάρχουν ιδιαίτερες ρωγμές στη συνοχή, παρά τα διαστήματα που διατρέχονται.
Το Songbook ξεκινάει με μια θαυμάσια ανάγνωση στη γνωστή μπαλάντα "Black Is The Color", με το πιάνο, τις κιθαριστικές πινελιές και την ιδιαίτερη ερμηνεία του Νίκου Σαλίγκαρου να ιχνηλατούν τις μακρινές σκωτσέζικες καταβολές της. Είναι τόσο καλή διασκευή, ώστε θα πρότεινε κανείς το CD και μόνο για την απόκτησή της. Παρά ταύτα, δεν είναι το καλύτερό του τραγούδι: ο τίτλος μάλλον ανήκει στο "Longing", με τους φοβερούς στίχους του Βασίλη Αθανασιάδη (των No Man's Land) για το βάρος των ανεκπλήρωτων πόθων και τις αυταπάτες που μπορεί να θρέψουν χρονίζοντας –πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν γράψει τόσο ουσιαστικά, στην εγχώρια αγγλόφωνη έκφραση. Για να το υπηρετήσει, η Κατερίνα Παπαχρήστου φεύγει από την indie βολή των Tango With Lions (από τους οποίους τη γνωρίζουμε), φτάνοντας σε ένα σπουδαίο στιγμιότυπο της τραγουδιστικής της καριέρας. Πολύ καλή είναι πάντως και η εκτέλεση του ίδιου του Αθανασιάδη: μια κρυφή, μη αναγραφόμενη στα περιεχόμενα προσθήκη, σε διαφορετικό κλίμα, που φέρνει σε αναγεννησιακό άσμα από την αυλή της Ελισάβετ της Α΄.
Ξεχωριστή μνεία αξίζει όμως και η παρουσία της Αυστριακής Susanne Wieser, η οποία αποτυπώνεται καταπληκτική σε ό,τι ερμηνεύει εδώ, παρότι αλλάζει αρκετά πρόσωπα. Στο "Reh Na Hoh", λ.χ., τραγουδάει σε μια ακατάληπτη, φανταστική γλώσσα, η οποία συνηγορεί στη folk ατμόσφαιρα του κομματιού. Στο "Pale Dream (For Nico)" κάνει μια άριστη επίκληση προς τη Nico, πάνω ακριβώς από τα samples που κομίζουν οι Vergessenheit από το Desertshore. Στο "Wer Wandert" γράφει η ίδια τους στίχους, οδηγώντας το σε ένα αναπάντεχα μπρεχτικό κρεσέντο. Στο δε "Invictus" αποδίδει τόσο πιστά το πνεύμα της ποίησης του Henley καθώς λέει εκείνο το «I am the captain of my fate/I am the captain of my soul», ώστε συμβάλλει καταλυτικά σε μία από τις ωραιότερες μελοποιήσεις που έχουμε ακούσει στην ελληνική δισκογραφία.
Λέει πολλά, δυστυχώς, το γεγονός ότι διαβάσαμε λίστες και λίστες με δίσκους για το 2019, στις οποίες δεν υπήρξε πουθενά το Songbook. Τόσο για το τι ακούν, πόσο ακούν και πώς ακούν όσοι θέλουν να προσδιορίζονται ως συντάκτες και σπεσιαλίστες στον νυν Τύπο, όσο και για την ποιότητα της παρεχόμενης πληροφορίας (ακόμα και για τους «επαγγελματίες») στην υποτιθέμενη Εποχή της Πληροφορίας. Μακάρι οι επόμενοι, αν όντως υπάρξουν, να διορθώσουν τις αδικίες ημών.
βρείτε τον δίσκο στο Spotify, πατώντας εδώ
