Πέντε χρόνια πέρασαν μέχρι να επιστρέψει ο Kendrick Lamar με νέο δίσκο, οπότε γίνεται δικαιολογημένα μεγάλη «φασαρία» αυτές τις μέρες για το ολόφρεσκο Mr. Morale & The Big Steppers. Είναι όμως δικαιολογημένα και τα αστέρια που πέφτουν βροχή (πέντε-πέντε, για την ακρίβεια); Καλό θα ήταν να πορευτείτε καχύποπτα ως προς το ποιοι και πώς αξιολογούν στον σύγχρονο μουσικό Τύπο. Και τον διεθνή, και τον ελληνικό. Ο δίσκος είναι μια χαρά, αλλά όχι 5 αστέρων.
Τέλος πάντων, τα ίδια γίνονταν και πριν 5 χρόνια για το DAMN., κάτι που πάλι έδειχνε απελπιστικά προβλέψιμο: ο Kendrick Lamar –αδιαφιλονίκητος πρωταγωνιστής σε μια σύγχρονη σχολή χιπ χοπ, τον οποίον παραδέχονται ακόμα κι όσοι δεν πολυγουστάρουν τους τρόπους της τελευταίας– ερχόταν από δύο σερί δίσκους που αποδείχθηκαν ανάμεσα στους καλύτερους της δεκαετίας των 2010s. Οπότε όλοι ήθελαν να ανέβουν στο «τρένο» και να αποκομίσουν οφέλη coolness και συνάφειας με το «σήμερα». Ένα παλιό πρόβλημα της pop κριτικής, που έχει διογκωθεί στον καιρό του ίντερνετ.
Σε κάθε περίπτωση, η δική μου άποψη για το DAMN. ήταν διαφορετική. Την κατέθεσα τότε στο Avopolis –κάποιοι με αποκάλεσαν και «χασάπη», μάλιστα– και την αναδημοσιεύω τώρα εδώ, με μικρές, αισθητικές τροποποιήσεις, λαμβάνοντας αφορμή από την κυκλοφορία του Mr. Morale & The Big Steppers. Η κεντρική φωτογραφία του Kendrick Lamar ανήκει στον Kevin Winter.
Αν κάτι μου αρέσει πραγματικά στο DAMN., είναι το πόσο ζαμανφού εμφανίζεται ο Kendrick Lamar. Κόντρα στην αναπόφευκτη πίεση του «και τώρα, τι;», κόντρα στις προσδοκίες όλων –κοινού, κριτικών, συναδέλφων– και κόντρα στα αδυσώπητα μαθηματικά: δύο σημαντικοί δίσκοι στη σειρά + κάτι demos που θα έπρεπε να κάνουν διάφορους ασχολούμενους με το χιπ χοπ να ντρέπονται = δεν θα είναι τόσο καλό το νέο άλμπουμ.
Όχι ότι δεν τον απασχόλησαν (και) αυτά, όμως δεν υπάρχει ίχνος ιδρώτα ή άγχους στο DAMN. Δεν υπάρχει καν αμηχανία όταν πρέπει να υποδεχθεί μουσαφιραίους σαν τους U2. Οι οποίοι δεν είναι μόνο ξένοι, μα εγγυώνται και την αναγούλα όσων εναλλακτικών ακολουθούν μεν τον Lamar, μα φθονούν τις ψηλές μουσικές κορυφές ή απλά αδυνατούν να συγχωρέσουν τα πάλαι ποτέ ινδάλματα μικρής κλίμακας, έτσι και την κάνουν προς αρένες μεριά.
Στα περίπου 55 λεπτά διάρκειας του νέου του άλμπουμ, ο πλέον συζητημένος ράπερ των τελευταίων χρόνων σε πείθει ότι, ακόμα κι αν πιανόταν να υποχωρεί συγκριτικά με τα To Pimp A Butterfly (2015) και Good Kid, M.A.A.D City (2012), δεν τρέχει κάστανο. Κι αυτή η διάθεση αποδεικνύεται αποφασιστικής βαρύτητας γιατί, πράγματι, ο 30χρονος Καλιφορνέζος εκτελεί μια πιο χαμηλή πτήση σε αυτό το 4ο δισκογραφικό βήμα. Τώρα, αν η έμφαση θα δοθεί στο «χαμηλή» ή στο «πτήση», είναι αποκλειστικά δικό μας ζήτημα, όχι του καλλιτέχνη.
Αυτό που συμβαίνει εδώ, είναι ότι ο Lamar ξεμακραίνει από το αφηγηματικά πυκνό ύφος πάνω στο οποίο χτίστηκαν οι προαναφερόμενοι δίσκοι, προκρίνοντας ένα σύνολο κομματιών που όχι μόνο κάθεται πιο εύκολα στο αυτί χάρη σε μια άριστα πλεγμένη «χαλαρή» ατμόσφαιρα, μα δείχνει και να σου μισοκλείνει το μάτι, λέγοντάς σου ότι δεν χρειάζεται να επενδύσεις μεγάλη αφοσίωση στους στίχους, εάν δεν θες: τα πράγματα ξεμακραίνουν από το βαρυσήμαντο, ακόμα κι αν συνεχίζουμε να μιλάμε για ένα είδος εξόχως στιχοκεντρικό για τα αγγλοαμερικανικά μέτρα και σταθμά.
Κάτι τέτοιο, πάντως, δεν σημαίνει ότι ο Lamar δεν συνεισφέρει καλούς στίχους στο DAMN. Το ταλέντο του λάμπει και πάλι, απλά τώρα δεν έχουμε έναν σχολιαστή της σύγχρονης Αμερικής, όπου μαύροι και λευκοί αποξενώνονται για ακόμα μία φορά στα χρονικά, μα έναν δημιουργό που κοιτάει πιο έντονα μέσα του και (δείχνει να) αισθάνεται την ανάγκη για λίγη ησυχία και ενδοσκόπηση. To "DNA." θίγει ζητήματα ταυτότητας, το "FEEL." εξερευνά το βάρος που μπορεί να φέρει η επιτυχία στις καθαρά ανθρώπινές σου σχέσεις, το "FEAR." είναι βασικά ένα ημερολόγιο φόβων, ενώ το "XXX." –με την άριστα βαλμένη στο κλίμα συμμετοχή των U2– πραγματεύεται τη διάδραση αλήθειας και εξουσίας.
Και βέβαια δεν είναι μόνο οι στίχοι. Η όλη παραγωγή αποδεικνύεται για ακόμα μία φορά αξιοθαύμαστη, αρκετά από τα beats φαντάζουν υποδειγματικά, ενώ ο ίδιος ο Lamar ως MC παραμένει δύναμη: όποιος αμφιβάλλει, ας τσεκάρει τα μαθήματα flow που παραδίδει στο "DNA.". Παρά ταύτα η πτήση κρίνεται χαμηλή γιατί όλα τα παραπάνω έχουν συχνά-πυκνά και μια αντίθετη όψη. Τα beats δηλαδή και τα έξυπνα samples (τσεκάρετε, δειγματοληπτικά, πόσο ωραία συνταίριαξαν στο "XXX." ο James Brown με τους Foals) δεν φτιάχνουν πάντα αξιόλογα κομμάτια. Ναι, σε κάθε περίπτωση θαυμάζεις τη μαστόρικη δουλειά και την ευφυΐα. Όμως μερικές στιγμές του DAMN. απλά δεν το έχουν.
Κραυγαλέο παράδειγμα είναι η συνεργασία με τη Rihanna ("LOYALTY."), αλλά ούτε το τραβηγμένο σε διάρκεια "FEAR.", ούτε το "GOD.", ούτε και το υπερεκτιμημένο single "HUMBLE." γνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ χαλαρού και πλαδαρού, ενώ το δημιουργικό χέρι που βάζει στο "ELEMENT" ο James Blake ακυρώνεται από τους χειρότερους στίχους στο άλμπουμ: αν θες να προγκήξεις κάποιον ράπερ –τον Drake, φημολογείται– υπάρχουν και πιο μαγκιόρικοι τρόποι να το κάνεις, ώστε να μη χάνεται ο ακροατής στην ακατάσχετη γενικολογία. Επιπλέον, δύσκολα αποφεύγεις την εντύπωση ότι το "LOVE." είναι ένας φτωχός και δυστυχώς όχι αναλόγως «πιπεράτος» συγγενής του "Overtime": της περσινής συνεργασίας του Miguel και του Schoolboy Q, από έναν χιπ χοπ δίσκο που φαίνεται δεν βρήκαν αρκετά cool για τα γούστα τους οι επίδοξοι opinion leaders της μαύρης μουσικής του σήμερα.
Η τελευταία παρατήρηση είναι βέβαια ένα στοχευμένο diss (τι, μόνο οι ράπερ επιτρέπεται να κάνουν;) προς όσους σε Αγγλία και Αμερική διαμορφώνουν μεν κλίμα περί μουσικής στις μέρες μας, προσφέροντας όμως κακές υπηρεσίες προς την ήδη πολύπαθη κριτική, λόγω της αγωνίας τους να βρίσκουν συνεχώς hot πράγματα και νέους ήρωες –εφευρίσκοντάς τα, όταν δεν υπάρχουν. Δεν μπορώ αλλιώς να κατανοήσω πώς ένα γενικώς καλό μα όχι πάντα ενδιαφέρον άλμπουμ σαν το DAMN. έλαχε υποδοχή αριστουργήματος, ενώ απέχει τόσο εμφανώς από τους προκατόχους του.
