Το πλούσιο συναυλιακό καλοκαίρι του 2022 φέρνει και την Patti Smith στην Αθήνα, για μία ακόμα εμφάνιση στα μέρη μας. Τα οποία σίγουρα έχει τιμήσει κατά την τελευταία δεκαετία, βρίσκοντας φυσικά και την ανάλογη ανταπόκριση από το ελληνικό κοινό.
Σάββατο 25 Ιουνίου, λοιπόν, η 75χρονη Smith δίνει και πάλι το παρών στο Ηρώδειο. Σε μια βραδιά που δεν γίνεται βέβαια να μη θυμίσει τον προηγούμενο ερχομό της στον ίδιο χώρο –τον Ιούνιο του 2013, στα πιο μαύρα χρόνια της Κρίσης. Για μια καταπληκτική συναυλία, η οποία σίγουρα συγκαταλέγεται στις καλύτερες που έχω δει στη ζωή μου.
Δεν υπάρχει καταλληλότερη αφορμή, επομένως, για μια επαν-επίσκεψη σε εκείνη τη βραδιά. Η οποία για 'μένα ήταν και επεισοδιακή, μάλιστα, γιατί ερχόμενος στον χώρο ανακάλυψα ότι κάποιος είχε τσιμπήσει τη διπλή μου δημοσιογραφική πρόσκληση, παριστάνοντάς με. Κάτι που με εξόργισε, τότε, μα πλέον θυμάμαι γελώντας. Έχω βέβαια μια υποψία για το ποιος το έκανε, αλλά ας είναι. Μακάρι να είχαν περισσότεροι άνθρωποι τέτοια καούρα να δουν μια συναυλία.
Το πρωτότυπο κείμενο της ανταπόκρισης δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις. Οι φωτογραφίες προέρχονται από τη βραδιά και ανήκουν στη Δάφνη Ανέστη.
Χωράνε άραγε τόσα συναισθήματα, τόσος ενθουσιασμός, τέτοια συγκίνηση στην εικονική κόλλα χαρτί ενός Microsoft word; Ακόμα κι αν γράψεις ότι ήταν μία από τις πιο ωραίες συναυλίες που είδες σε μια ζωή με πολλές, πολλές συναυλίες, πετυχαίνεις άραγε να μεταφέρεις κάτι (έστω) από όσα έζησες στην Patti Smith; Αμφιβάλλω. Πιστεύω όμως ότι, αν μια μέρα αξιωθούμε να διηγούμαστε πώς ήταν το καλοκαίρι του 2013, ένα ακόμα θέρος της Κρίσης –γεμάτο από το «μαύρο» στην ΕΡΤ– πιστεύω ότι ανάμεσα σε όσα θα λέμε θα υπάρχει κι ένα «ναι, αλλά είδαμε και την Patti Smith στο Ηρώδειο».
Ήταν (περίπου) δέκα λεπτά μετά τις 21.00 που η Αμερικανίδα δημιουργός φάνηκε στη σκηνή μαζί με τους μουσικούς της. Δεν μας μίλησε· μας κοίταξε, μας τράβηξε μια φωτογραφία με τη μηχανή της κι άρχισε αμέσως να παίζει το "Ask The Angels". «Καθηλωτική», έγραψα στο σημειωματάριό μου, για να του τραβήξω μια γραμμή και να το σβήσω αμέσως έπειτα, ακούγοντας το "Privilege (Set Me Free)": αν είναι να αναπροσαρμόζουμε την καθήλωση σε κάθε τραγούδι, είπα στον εαυτό μου, έχουμε πολύ ψωμί ακόμα –κι έβαλα στυλό και μπλοκάκι στην τσέπη. Δεν τα ξανάβγαλα όλο το βράδυ, γιατί απλά δεν γινόταν να ξεχάσω κάτι από αυτό το live. Γράφοντας άλλωστε το παρόν κείμενο, με απόσταση ημερών πια, εκείνο το "Privilege" ακόμα ηχεί στα αυτιά μου, με όλη τη συγκίνηση που εμπεριέχει ατόφια.
Στη συνέχεια το "Redondo Beach" αφιερώθηκε στη Σαπφώ, το "April Fool" χτύπησε ένα ακόμα κόκκινο στο κοντέρ της συγκίνησης, το "Free Money" (σε μια θαυμάσια εκτέλεση) έδωσε το πρώτο έτσι πιο ροκ στιγμιότυπο της βραδιάς, για να έρθει κατόπιν το "Summertime Blues" του Eddie Cochran να μας κάνει να λικνιζόμαστε ομαδικά πάνω στα μαξιλαράκια μας. «Δεν είναι η Patti Smith για Ηρώδειο», αναλογίστηκα εκείνη τη στιγμή καθώς σκεφτόμουν τη γελοιότητα του να κουνιέσαι σε ρυθμούς ροκ εν ρολ πάνω σε μαξιλαράκι –ευτυχώς καθόταν και ο Γιάννης Αγγελάκας στο ακριβώς από κάτω διάζωμα και μετρίαζε την εντύπωση. Ακριβώς πριν, ωστόσο, είχα σκεφτεί τι ωραία ταίριαζε η φιγούρα της Smith εκεί στη σκηνή του Ηρωδείου, σε αυτό το ιστορικά φορτισμένο ντεκόρ με τους όμορφους πράσινους, κόκκινους και μπλε χρωματισμούς των φωτισμών να δίνουν τόνο και ατμόσφαιρα στις επιλογές της setlist. Η αλήθεια βρισκόταν, ως συνήθως, κάπου στη μέση.
Περιμέναμε βέβαια ότι θα έχει διάλειμμα η βραδιά, δεν περιμέναμε όμως τι έκπληξη θα περιλάμβανε αυτό. Η Smith άφησε τη σκηνή μετά το "Beneath The Southern Cross", πάνω όμως που απολαμβάναμε τον Lenny Kaye σε γκαραζιάρικες επιλογές από τα 1960s, μια μοναχική γυναικεία φιγούρα έκανε την εμφάνισή της στην ημιφωτισμένη ορχήστρα του Ηρωδείου κι άρχισε να χορεύει. Ήταν βέβαια η ίδια η Smith, η οποία έγινε δεκτή με ενθουσιώδη χειροκροτήματα. Κι όταν μια ασπροντυμένη κοπέλα από τα πρώτα διαζώματα όρμησε κι εκείνη στην ορχήστρα ώστε να χορέψει μαζί της, ο κώδικας «Ηρώδειο» έσπασε για τα καλά και ακολουθήσαμε κατά κύματα, μετατρέποντας την ορχήστρα σε αρένα. Πρώτη φορά έζησα κάτι τέτοιο στον συγκεκριμένο χώρο, πρέπει δε να σημειωθεί ότι ο κόσμος έδωσε υπόδειγμα συμπεριφοράς: ούτε ένα τσιγάρο δεν άναψε δίπλα μου, απλά έβγαλαν όλοι φωτογραφίες με την ψυχή τους, αναστατώνοντας τις ταξιθέτριες, οι οποίες αδυνατούσαν πια να επιβάλλουν την προβλεπόμενη τάξη.
Το δεύτερο μέρος της συναυλίας διέθετε λοιπόν ακόμα πιο ροκ αέρα, ενώ και η Patti Smith, φανερά ευχαριστημένη από την ανταπόκρισή μας, ανέβασε κι άλλο στροφές, δίνοντάς μας την ευκαιρία να τη θαυμάσουμε: είναι 66, ας μην ξεχνάμε, ωστόσο υπήρξε ακατάβλητη και ξεσηκωτική. Της ζητήσαμε επίμονα το "Dancing Barefoot" και μας το έπαιξε, τραγουδήσαμε με ενθουσιασμό μαζί της τους στίχους του "Because The Night" –το οποίο αφιέρωσε στον Fred Sonic Smith, συστήνοντάς μας και την κόρη τους Jesse στο πιάνο– διασκεύασε εκπληκτικά το "It's A Dream" του Neil Young κι έκλεισε τη βραδιά με το "People Have The Power", εν μέσω γενικής αποθέωσης.
Στο μεσοδιάστημα μας μίλησε αρκετά, αλλάζοντας ως προς το ελληνικότερο τους στίχους του "Land" και προβαίνοντας σε δηλώσεις που ίσως ακούστηκαν ως συνήθεις αριστερές γενικολογίες και ως ευχολόγια μιας θολής επαναστατικότητας (η χώρα της Δημοκρατίας, η Ελευθερία, η Μνήμη ότι οι λαοί έχουν τη δύναμη κτλ.). Και μάλλον ως τέτοιες χειροκροτήθηκαν από μερίδα του κοινού, που έμεινε παράλληλα να απορεί με τις αναφορές της Smith στην αρχαία Ελλάδα, καθώς εδώ τέτοια πράγματα δεν απασχολούν τους «προοδευτικά» σκεπτόμενους... Ήταν ωστόσο δηλώσεις απόλυτα συμβατές με το ποια ήταν και είναι η Patti Smith, όπως βεβαίως και με το έργο της. Και γι' αυτό μπορούσες να ταυτιστείς με το πνεύμα τους υπέρ ενός καλύτερου κόσμου, ανεξαρτήτως του αν συμπαθείς ή όχι την Αριστερά.
Θα τη θυμάμαι για πάντα την Patti Smith που θαύμασα στο Ηρώδειο. Ως μια καταπληκτική γυναίκα, να στέκεται εκεί μπροστά και τόσο κοντά μας, προσωποποιώντας όλη τη φλόγα και τη ροκιά που αγαπήσαμε στους δίσκους της.
