Το 2015 η Juliette Gréco ετοιμαζόταν να έρθει στην Αθήνα, έχοντας διαλέξει να ξεκινήσει την αποχαιρετιστήρια περιοδεία της από το θέατρο Παλλάς (όπου, για την ιστορία, παραβρέθηκε και ο Γιάννης Σπανός, αλλά και η Μαρία Φαραντούρη). Το ίνδαλμα του γαλλικού chanson ήταν τότε 88 χρονών. Και, όπως μου εξήγησε, αποφάσισε να τερματίσει την καριέρα της γιατί «κάτι μου είπε ότι πρέπει να φύγω, πριν να είναι πολύ αργά».
Η συζήτησή μας, δεν ήταν εύκολη: εγώ ψιλοκαταλαβαίνω γαλλικά, μα δεν τα μιλάω· εκείνη καταλάβαινε αγγλικά, αλλά δεν τα μιλούσε καλά. Όταν όμως υπάρχει διάθεση, πάντα βρίσκεται ο τρόπος.
Και η Juliette Gréco είχε πράγματι τη διάθεση να κουβεντιάσουμε για πολλά. Μεταξύ άλλων, για τη ναζιστική κατοχή στη Γαλλία, για τα καφέ των Υπαρξιστών στο Παρίσι, για τη σχέση της με τον Miles Davis και τον λόγο για τον οποίον δεν παντρεύτηκαν. Είναι μία από τις πιο αγαπημένες συνεντεύξεις της καριέρας μου αυτή και το θεωρώ μεγάλη τιμή που φάνηκε τόσο πρόθυμη να συζητήσει για όλα αυτά.
Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης αλλαγές. Ως τελευταίο adieu (παρότι δεν της άρεσε η λέξη αυτή) σε μια μεγάλη κυρία της Γαλλίας, με ένα από καρδιάς «merci beaucoup» για όσα μας άφησε.
Η Merci τουρνέ θα σας φέρει στην Αθήνα, σε λίγες μέρες, είναι εντούτοις μια αποχαιρετιστήρια περιοδεία. Λένε ότι οι καλλιτέχνες παραμένουν για πάντα ερωτευμένοι με τη σκηνή, πότε λοιπόν έρχεται εκείνη η αποφασιστική στιγμή που γράφει «τέλος»;
Δεν μου αρέσει η λέξη «αντίο». Γι' αυτό και δεν ήθελα η συγκεκριμένη περιοδεία να έχει ως τίτλο τον αποχαιρετισμό· ήθελα να είναι ένα ευχαριστώ. Μια τελευταία μεν φορά στη σκηνή, αλλά για να μιλήσουμε με όλους αυτούς τους ανθρώπους, να ξανασυναντηθούμε ή και να συναντηθούμε ίσως για πρώτη φορά. Για μένα, το ότι έφτασα στα 88 λειτούργησε ως όριο: κάτι μου είπε πως πρέπει να είμαι προσεκτική πια, ότι πρέπει να φύγω πριν να είναι πολύ αργά.
Αποχαιρετιστήρια περιοδεία σημαίνει και ότι θα πάψετε να ηχογραφείτε; Ή άλλο πράγμα η δισκογραφία;
Δεν είμαι σίγουρη, δεν ξέρω σ' αυτό το σημείο... Είναι κάτι που δεν έχω σκεφτεί, καθώς η απόφασή μου να κάνω τη Merci περιοδεία ήταν σχετικά πρόσφατη.
Στο τελευταίο σας άλμπουμ (Gréco Chante Brel, 2013) τραγουδήσατε Jacques Brel. Τον συναντήσατε κατά τη διάρκεια της καριέρας σας; Και ποια εντύπωση σας έμεινε από εκείνον;
Ναι, γνωριστήκαμε με τον Jacques Brel το 1954. Ήμουν μάλιστα η πρώτη του ερμηνεύτρια. Τότε ξεκίνησε να γράφει τραγούδια, πράγμα που δεν είχε κάνει για κανέναν άλλον ως τότε. Με συγκίνησε, με εξέπληξε και με έκανε περήφανη. Γίναμε φίλοι και μείναμε φίλοι, μέχρι που έφυγε χωρίς να μας πει πού πηγαίνει...
Εσείς, πάλι, είχατε ξεκινήσει την καλλιτεχνική σας καριέρα κάποια χρόνια πριν, το 1948 –αλλά ως ηθοποιός· και μεταπηδήσατε στο τραγούδι 2 χρόνια αργότερα. Σινεμά ή τραγούδι, τελικά;
Τραγούδι! Τίποτα δεν παραβγαίνει με την ανθρώπινη επαφή, με την επικοινωνία με το κοινό. Το να κρατάς έτσι την αναπνοή σου, όπως όταν τραγουδάς, είναι για μένα κάτι μαγικό, αναντικατάστατο.
Ποιες φωνές του γαλλικού chanson ήταν τότε τα δικά σας ινδάλματα;
H Agnes Capri, σίγουρα. Και η Louise Marie Damien (έκανε καριέρα ως Damia), τα τραγούδια της οποίας τραγουδούσε η μητέρα μου. Η Cora Vaucaire, επίσης: μου άρεσε πολύ το "Les Feuilles Mortes" της. Τέτοιες φωνές αγαπούσα, από ανθρώπους σπάνιους και όμορφους. Αλλά και τη Lucile Poirier, το "Parlez Moi D' Amour" είναι από τα πιο αγαπημένα μου κομμάτια.
Πριν απ' όλα αυτά, ήσασταν από τους Γάλλους που υπέφεραν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής –σας συνέλαβε μάλιστα η Γκεστάπο ως μέλος της αντίστασης όταν ήσασταν 16, μαζί με τη μητέρα σας και τη μεγαλύτερη αδερφή σας. Πώς επιβιώσατε από τη διαβόητη φυλακή Fresnes, όπου καταλήξατε;
Δεν ήμουν Εβραία και δεν ήμουν ενήλικη. Κι αυτά τα δύο πράγματα με κράτησαν μακριά από τα πιο δυσάρεστα πράγματα που συνέβαιναν στη φυλακή Fresnes. Έμεινα μερικές εβδομάδες εκεί και με απελευθέρωσαν έπειτα, αφήνοντάς με στη λεωφόρο Foch, με ένα εισιτήριο του μετρό στο χέρι. Μου φάνηκε ως ο πιο όμορφος δρόμος στον κόσμο.
Με τη μητέρα και την αδερφή σας, τι συνέβη;
Τις πήγαν στο στρατόπεδο Ravensbrück στη Γερμανία, κι από εκεί ήταν να τις μεταφέρουν σε ένα στρατόπεδο εξόντωσης στην Πολωνία. Λίγο πριν το κρατητήριο βρεθεί στις φλόγες, στο τέλος του Πολέμου, τις ανάγκασαν να αρχίσουν να περπατάνε προς τα εκεί μαζί με πολλές ακόμα γυναίκες. Όμως ένας Ola Shen, που τον είχαν απελευθερώσει οι Πολωνοί, τις μετέφερε στην άλλη πλευρά του λόφου. Και λίγο μετά έφτασαν οι Αμερικανοί, οι οποίοι τις βοήθησαν να επιστρέψουν στο Παρίσι.
Πώς αρχίσατε να συχνάζετε στα καφέ του Saint-Germain-des-Prés, μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας; Τι συνέβαινε τότε εκεί και τι σας έκανε να πιστέψετε ότι αυτός ήταν ο κόσμος στον οποίον ανήκατε;
Όλα οφείλονταν σ' Αυτούς, στους Υπαρξιστές· εγώ δεν έπαιξα κάποιον ρόλο. Και είναι περίεργο που ο Τύπος της εποχής εστίασε σε μένα, ίσως ως δείγμα της νεολαίας εκείνων των χρόνων. Για τους Υπαρξιστές πάντως αντιπροσώπευα κάτι, μάλλον λόγω της εμφάνισής μου –μπορεί και γιατί τους φαινόμουν λίγο παράξενη: κάτι ξεχωριστό και καθόλου της μόδας. Και ξαφνικά έγινα κάτι σαν διαφήμιση της φιλοσοφίας τους. Είναι απίστευτο και απίθανο, μα έγινα το πρόσωπο και η φωνή των καιρών μου. Η «μούσα του Υπαρξισμού», με αποκάλεσαν.
Και ακόμα έτσι σας αποκαλούν. Κοιτάω το δελτίο Τύπου της αθηναϊκής σας εμφάνισης και το βλέπω ν' αναπαράγεται κι εκεί...
Δεν το επεδίωξα ποτέ να με πουν έτσι, ήταν πιστεύω μια επινόηση του Τύπου. Ήταν πάντως περίεργο το τι συνέβη, φαίνεται δηλαδή πως ο τρόπος με τον οποίον διάλεξα τότε να ζήσω ταίριαζε με το τι αποζητούσε η γαλλική νεολαία μετά τον Πόλεμο.
Είναι αλήθεια ότι ο Miles Davis δεν σας παντρεύτηκε γιατί πίστευε πως κάτι τέτοιο θα κατέστρεφε την καριέρα σας, καθώς στις Ηνωμένες Πολιτείες της εποχής δεν θα ήσασταν παρά η «πόρνη του Νέγρου»;
Ναι, είναι αλήθεια... Και είναι ξέρετε άσχημο. Όχι μόνο για μένα, αλλά και για εκείνον που το είπε. Γιατί μια ιστορία αγάπης, είναι απλά μια ιστορία αγάπης: αφορά πάντα και τα δύο πρόσωπα τα οποία εμπλέκονται σ' αυτήν.
Γίνατε ένα από τα μεγαλύτερα ινδάλματα του γαλλικού chanson. Τι έκανε αυτή τη μορφή τραγουδιού τόσο δημοφιλή διεθνώς, ακόμα και σε χώρες σαν την Ελλάδα, ανάμεσα σε κόσμο που δεν ήξερε γαλλικά;
Δεν ξέρω γιατί άρεσα τόσο στο κοινό. Μπορεί γιατί ήμουν πάντοτε ειλικρινής και μιλούσα με θάρρος για όσα πίστευα. Ίσως τους άρεσε αυτή μου η ισχυρογνωμοσύνη, το ότι είχα τόση πίστη στις ιδέες μου. Πραγματικά πάντως, δεν ξέρω... Πιστεύω όμως πως στην Ελλάδα αρκετός κόσμος γνώριζε γαλλικά και μπόρεσε να επικοινωνήσει και με το νόημα των τραγουδιών μου. Η Ελλάδα για μένα δεν είναι μόνο μια όμορφη χώρα, μα και μια χώρα πολιτισμού. Παραμένει η πηγή όλης μας της κουλτούρας.
Όσοι σας έχουν γνωρίσει από κοντά, ισχυρίζονται πως μοιάζετε πολύ πιο νέα από όσο λένε τα χρόνια και ότι έχετε την ψυχή ενός νεαρού κοριτσιού. Θα σας ρωτήσω λοιπόν για το μέλλον, κλείνοντας αυτήν τη συνέντευξη...
(γελάει)
Δεν σχεδιάζω τίποτα άλλο για το 2015, πέρα από τη Merci περιοδεία, πέρα από το να ταξιδέψω στη χώρα μου, στην Ευρώπη και σε ένα κομμάτι του υπόλοιπου κόσμου όπου υπήρξαν άνθρωποι όλα τούτα τα χρόνια που με άκουσαν και με αγκάλιασαν. Είμαι ευγνώμων σε όλους όσους άφησαν τη στάμπα τους στη ζωή μου, άλλοτε κάνοντάς τη αδιανόητα χαρούμενη κι άλλοτε αδιανόητα δυστυχισμένη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου