Elisabeth Leonskaja - ανταπόκριση (2018)

«Λέαινα των πλήκτρων» την είχαν αποκαλέσει στην ακμή της τη Γεωργιανή πιανίστρια Elisabeth Leonskaja. Και τον Οκτώβριο του 2018, παρότι τα χρόνια πια έχουν περάσει και τη θεωρούμε «παλιάς κοπής», απέδειξε ότι διατηρεί το βροντερό της σφρίγος. Σε ένα κατάμεστο Μέγαρο Μουσικής, όπου μας έπαιξε τις Σονάτες του Φραντς Σούμπερτ.

Μια ανταπόκρισή μου από τη βραδιά δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα κι εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.

* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από το Facebook της καλλιτέχνιδας

Πέρασαν αρκετά χρόνια για να γίνει «όνομα» η Γεωργιανή Elisabeth Leonskaja και ίσως χρειάστηκε γι' αυτό μια κεντροευρωπαϊκή «μεσολάβηση». Δηλαδή, η μετοίκησή της από την κάποτε Ε.Σ.Σ.Δ. στη Βιέννη, η συνακόλουθη ορατότητα στα εκεί φεστιβάλ, μαζί με ένα κάποιο «άπλωμα» στο πάντα κραταιό αυστριακό ρεπερτόριο –ιδιαίτερα στον Φραντς Σούμπερτ (Franz Schubert). Σήμερα, πάντως, λογίζεται στις μεγάλες κυρίες του πιάνου και ήρθε στην Αθήνα τυλιγμένη με αυτήν ακριβώς την αίγλη, για το πρώτο μέρος μιας σειράς κονσέρτων, στα οποία θα παίξει όλες τις Σονάτες του Σούμπερτ. 

Στα 72 της, πλέον, η Leonskaja θεωρείται πιανίστρια παλιάς κοπής. Δεν τη βλέπεις συχνά στα μέσα ενημέρωσης, λ.χ., ούτε και σε φωτογραφήσεις με ποπ διάσταση. Ήδη δε από όταν βγήκε καταχειροκροτούμενη στην κατάμεστη αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής (η συναυλία πρέπει να ήταν sold out) κατέστησε σαφές ότι τηρεί την απόσταση σκηνής και κοινού: χαμογέλασε ευγενικά με ελαφρά κλίση της κεφαλής και πήρε θέση στο πιάνο χωρίς περαιτέρω επικοινωνία με τον κόσμο, ενώ αργότερα δεν θα έκρυβε τη δυσαρέσκειά της για το κακό τάιμινγκ ενός βήχα, πάνω που ήταν έτοιμη να ξεκινήσει μια νέα σονάτα. Ό,τι είχε λοιπόν να πει, θα το έλεγε εκεί. 

Το πρόγραμμα είχε τη Σονάτα σε λα ελάσσονα (D. 537), τη λεγόμενη Σονάτα του Οδοιπόρου (Φαντασία σε ντο μείζονα, D. 760), σύντομο διάλειμμα και έπειτα τη Σονάτα σε σολ μείζονα (D. 894). Και, ήδη από το πρώτο έργο, δικαιώθηκε πλήρως ο γαλλικός Τύπος, που κάποτε τη βάφτισε ως «Λέαινα των Πλήκτρων». Γιατί η Leonskaja κυριολεκτικά εφορμά στο κλαβιέ: νιώθεις λες και το πιάνει από τον σβέρκο, με μια ήρεμη αυστηρότητα που στους σινεφίλ μπορεί να φέρει κατά νου τη Charlotte Andergast –τη διάσημη πιανίστρια που ενσάρκωσε η Ingrid Bergman στο κινηματογραφικό αριστούργημα του Ingmar Bergman Φθινοπωρινή Σονάτα (1978). 

Η στιβαρότητα αυτή, που αντανακλά κατά βάθος τη μαθητεία της δίπλα στον Sviatoslav Richter, αποδείχθηκε ταμάμ για κάθε σημείο στο οποίο ο Σούμπερτ ζητούσε ενάργεια, ενέργεια και γρήγορο, καθηλωτικό τέμπο. Εκφράστηκε μάλιστα και με ανάλογη σωματικότητα εκ μέρους της πιανίστριας, καθώς δεν δίστασε ανά σημεία να τραντάξει τον κορμό της. Δίχως όμως αυτό να λογιστεί εκ μέρους μας ως σόου, του είδους ας πούμε που προτιμά ο Alain Lefèvre, για να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα οικείο και αγαπητό στο ελληνικό κοινό. 

Φυσικά, αυτές οι σονάτες έχουν και πιο αργά μέρη, στα οποία δεσπόζει ο λυρισμός που συνδέθηκε με το όνομα του Σούμπερτ. Ειδικότερα η μακροσκελής 3η σονάτα του προγράμματος απαιτεί μια έκδηλη στοχαστικότητα, την οποία η Leonskaja έφερε σε πέρας με θαυμαστό τρόπο. Αναλόγως κινήθηκε όμως και σε κάθε σχετικό σημείο, δείχνοντάς μας την παλέτα της έκφρασής της και την ευκολία που τη διακρίνει στις εναλλαγές από το βροντερό τέμπο στο πιο συναισθηματικό παίξιμο. 

Στο τέλος, παρότι δεν μας μίλησε καθόλου κι έμεινε οχυρωμένη πίσω από το κάπως αινιγματικό της χαμόγελο καθώς η αίθουσα την καταχειροκροτούσε, έκατσε για χάρη μας άλλες δύο φορές στο πιάνο για ισάριθμα encore, πράγμα που δεν κρύβω ότι με εξέπληξε. Έκλεισε έτσι τη βραδιά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, κάνοντας πολλούς να ψάχνουν στο πρόγραμμα τις επόμενες ημερομηνίες, προφανώς για να κλείσουν από νωρίς εισιτήρια ώστε να μη βρεθούν προ εκπλήξεως. 

Michelle Gurevich/Chinawoman - ανταπόκριση (2015)

Έρχεται και ξανάρχεται η Καναδέζα τραγουδοποιός Michelle Gurevich στην Ελλάδα, όπου εμείς εξακολουθούμε να τη λέμε Chinawoman –έτσι τη μάθαμε, έτσι την αγαπήσαμε, ως την καλλιτέχνιδα του "Party Girl" (2007), σχεδόν 15 χρόνια πίσω, πια. 

Σκαλίζοντας τα αρχεία μου, τώρα, είδα ότι έχω να τη δω πάνω στη σκηνή από τον Νοέμβριο του 2015, όταν έπαιξε στο «Fuzz», με support τη δική μας Σtella. Μια ανταπόκριση από εκείνη τη βραδιά δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα κι εδώ –με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.

* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από τη βραδιά και ανήκουν στη Δάφνη Ανέστη

Η Michelle Gurevich, που βεβαίως δεν είναι Κινέζα μα Καναδέζα, είναι μυστήριο κάρο. Ακόμα κι αν δεν την έχεις δει ξανά επί (ελληνικής) σκηνής, πρόκειται για κάτι που αποκλείεται να ξεφύγει της αντίληψής σου. Δείχνει άνθρωπος με πολλά –και μεγάλα;– ζητήματα, που έχει βρει δικλείδα ασφαλείας στη μουσική και στην τραγουδοποιία. Κι αυτό κάνει τη σχέση της με τη δημιουργία υπόθεση προσωπική, η οποία, με τη σειρά της, γίνεται ο άσσος που κερδίζει μια δύσκολη παρτίδα. 

Πριν την Chinawoman, όμως, το πρόγραμμα είχε Σtella. Μία ακόμα συνάντηση με τη Στέλλα Χρονοπούλου, δηλαδή, μία ακόμα φορά που πέτυχε να βγει ασπροπρόσωπη, αποδεικνύοντας ότι είναι από τα πιο ενδιαφέροντα φρέσκα πρόσωπα στο εγχώριο γίγνεσθαι. Με πολλή διάθεση, με άριστο ήχο που έφτανε πεντακάθαρος ως και τον εξώστη του «Fuzz», με ένα δεμένο τρίο να τη συνοδεύει σε πλήκτρα (Danai Eco), μπάσο (Βελισσάριος Πράσσας) και ντραμς (Ηλίας Αρωνίδης), η Σtella (που είχε ζωστεί την κιθάρα) παρουσίασε ένα support set χτισμένο γύρω από το φετινό της άλμπουμ. Έπαιξε όμως και τουλάχιστον ένα καινούριο κομμάτι –εκείνο δηλαδή που προλόγισε ως τέτοιο– το οποίο ακούστηκε καταπληκτικό, σε επίπεδα "Made To Attack". 

Υπήρξαν πάντως δύο, ίσως τρία, στιγμιότυπα στα οποία η προσωπική της ενέργεια έδειξε κατώτερη των προσδοκιών και των υπόλοιπων ζωντανών εμπειριών· τα παλάντζαρε, όμως, με μερικές εκρηκτικές αποδόσεις σε άλλα σημεία. Τις τελευταίες υποβοήθησε βέβαια και το κοινό, που έδειξε ότι γνώριζε τα τραγούδια και της έστησε έτσι μια ιδιαίτερα «θερμή» κερκίδα, με το αποκορύφωμα να σημειώνεται στο "Picking Words".

Η Chinawoman, τώρα, είχε ακόμα πιο λιτό σχήμα μαζί της: μόλις έναν Σκωτσέζο ντράμερ κι έναν Ιταλό σαν δεύτερο πληκτρά, καθώς κύρια ήταν η ίδια. Αλλά δεν χρειαζόταν περισσότερους, αφού η αφεντιά της τα κατάφερνε και στην κιθάρα όταν χρειαζόταν, ο ντράμερ έπαιζε και πλήκτρα, ο Ιταλός αποδείχθηκε αστέρι και στο μπάσο. Η Gurevich, επίσης, ανήκει στη σπάνια εκείνη κατηγορία καλλιτεχνών που μπορούν να κερδίσουν μια συναυλία με το «καλημέρα»: χωρίς καπνούς, χωρίς εφέ, με σκανδαλώδη απουσία του οποιουδήποτε σόου. Βγήκε απλά μέσα σε ένα μπλε ημίφως, έκατσε πίσω από το συνθεσάιζερ της, άνοιξε το στόμα της να πει το "Lovers Are Strangers" –κι αυτό ήταν.

Δεν γνωρίζω γιατί η Chinawoman αρέσει στην Ελλάδα σε περισσότερο κόσμο από τη Zola Jesus (το «Fuzz» είχε, ξανά, πολύ κόσμο το Σάββατο) ή γιατί «τραβάει» νεαρότερες ηλικίες από όσες (περιέργως) προσέλκυσε η τελευταία στον ίδιο χώρο. Είναι βέβαια γνωστή η ροπή του Έλληνα προς ό,τι το σκοτεινό, μελαγχολικό, τύπου «και κλαίμε». Όμως αυτό εξηγεί το γενικό πλαίσιο, όχι τέτοιες διαβαθμίσεις. Ξέρω πάντως να σας πω –με βεβαιότητα– ότι η Gurevich μπορεί να έχει βγάλει μόλις 3 δίσκους και όλα να μοιάζουν λίγο/πολύ μεταξύ τους, ωστόσο έχει ιστορίες να πει και διαθέτει τον τρόπο να σε κάτσει κάτω για να τις ακούσεις. Η μουσική, η ομολογουμένως «φτωχή» μουσική με τους Depeche Mode απόηχους των εισαγωγών, είναι απλά ένα λειτουργικό όχημα, στο οποίο πατά ένα βαθιά στιχοκεντρικό στυλ τραγουδιού και μια σαγηνευτική φωνή, που ξέρει πώς να «χρωματίσει» κάθε αφήγηση. Κι ας μην έχει (τεχνικά) δυνατότητες για εντυπωσιακούς ελιγμούς. 

Με λίγα λόγια, μπορεί να φαίνονται όλα ίδια, αλλά δεν είναι. Κάποιες φορές η Chinawoman αρκούσε να μπει με στίχους στυλ «My phone is off, I'm morning drunk, the place is a mess» ("Vacation From Love") για να απαιτήσει την προσοχή σου. Άλλες την κέρδιζε συνδυάζοντας τους ρυθμούς του "Aviva" με κατανυκτικά, κατακόκκινα φώτα, άλλες πόνταρε στο έξοχο μπλέξιμο των παγωμένων synths με κάποιο τσακισμένο ρομάντζο ("Good Times Don't Carry Over"). Το έξοχο "Party Girl", επίσης, το απογύμνωσε αφοπλιστικά, τραγουδώντας το μόνη με την κιθάρα της, ενώ στο encore έπαιξε ατόφιο rock 'n' roll, αποχαιρετώντας μας με ένα ηλεκτρισμένο "Russian Ballerina". 

Είχε λοιπόν πάντα τον τρόπο η Chinawoman στη σκηνή του «Fuzz», όπου φάνηκε να περνά εξίσου καλά με τον κόσμο, που δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του για ό,τι άκουγε. Σχεδόν σε κάθε περίπτωση του set, εντόπιζες χαρακτήρα και προσωπικότητα. Έτσι, ακόμα κι αν σε τελική αποτίμηση τέτοια στοιχεία δείχνουν πολυτιμότερα από τα ίδια τα κομμάτια της Καναδέζας τραγουδοποιού, λείπουν τόσο πολύ «εκεί έξω», ώστε φτάνουν και περισσεύουν για να στηρίξουν την απήχηση των ευρωρομαντζάδων της. Τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις υπόλοιπες χώρες όπου έχει γίνει δημοφιλής.  

Κόρε. Ύδρο. - ανταπόκριση (2013)

Δεν κοιτάξαμε πάντα με τον ίδιο τρόπο τη μουσική, τη ζωή και γενικότερα «τα πράγματα» με τους Κόρε. Ύδρο. Όμως μας συγκλόνισαν στα '00s όσο λίγες ελληνικές μπάντες των δικών μας καιρών και συνέχισαν να το κάνουν και στα μουδιασμένα, ανατιναγμένα '10s. Τουλάχιστον μέχρι τη διάλυσή τους (2014) και την άτυπη συνέχεια που δόθηκε από τον Παντελή Δημητριάδη με το νέο σχήμα Τα Παιδιά Της Παλαιότητας.

Τελικά, πάντως, μένει νομίζω η εκτίμηση και οι πολύτιμες οι μνήμες. Όπως, ας πούμε, εκείνη η θυελλώδης συναυλία του Ιανουαρίου 2013 σε ένα κατάμεστο «six d.o.g.s», λίγο πριν την κυκλοφορία των «Απλών Ασκήσεων Στον Υπαρξισμό» (δείτε εδώ) και το τέλος των Κόρε. Ύδρο. Η οποία θα μείνει νομίζω χαραγμένη με χρυσά γράμματα στη μνήμη και στην καρδιά όσων παραβρεθήκαμε.

Για εμένα, ας πούμε, είναι σίγουρα η βραδιά όπου η μοντέρνα δηθενιά των κωλο-χίπστερ της πόλης κεραυνοβολήθηκε δίχως προειδοποίηση από την αειθαλή αρχοντιά του Τόλη Βοσκόπουλου. Αλλά και η συναυλία όπου συμφιλιώθηκα με τον Νίκο Τριανταφυλλίδη, ύστερα από χρόνια στα οποία είχαμε πάψει να μιλάμε, όταν σηκώθηκε και χόρεψε ζεϊμπέκικο (ναι, στο «six d.o.g.s») στο "Χωρίς Επίκληση" κι εγώ του τα συγχώρησα αυτόματα όλα κι έσπευσα για τα απαραίτητα παλαμάκια. Με δεδομένο πια τον θάνατό του 3 χρόνια αργότερα, χαίρομαι που συνέβη αυτό, ανοίγοντας τον δρόμο για να κάνουμε και μια ωραία, από καρδιάς συνέντευξη το 2014 (δείτε εδώ). 

Μια ανταπόκριση από τη βραδιά δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα κι εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.

* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από τη βραδιά και ανήκουν στην Τζωρτζίνα Πατεράκη. Σε μία, μάλιστα, εικονίζομαι κι εγώ πλάτη, με μπλε καρό πουκάμισο, να υποβαστάζω τον Π.Ε. Δημητριάδη στο crowd surfing του.

Το κοινό που παραμέρισε πιο πρόθυμα κι από τα νερά της Ερυθράς Θάλασσας ενώπιον του Μωυσή, όταν κατέβηκε ο Π.Ε. Δημητριάδης από τη σκηνή κατά τη διάρκεια της "Πρωινής Διερώτησης"· το μπλουζάκι Motörhead που κακώς δεν έβαλα, γιατί δική τους συναυλία θύμιζε η φρενίτιδα της πρώτης σειράς κατά τη διασκευή στο "Lithium" των Nirvana· η ντισκομπάλα του «six d.o.g.s», η οποία απόκτησε (ίσως για πρώτη φορά) άλλο νόημα όσο χορεύαμε εκστασιασμένοι στους ρυθμούς του ελληνοποιημένου "I Will Survive", που ήρθε και κόλλησε αναπάντεχα –μα τόσο ταιριαστά– στο "Τραγούδι Με Ανάστροφο Μήνυμα"· η Πηνελόπη Γερασίμου να κάνει ένα απίστευτο σάλτο, να με ποδοπατά και να σωριάζεται ανάσκελα στο πάτωμα μπροστά μου για χατίρι ενός ακόμα σούπερ ντούπερ ροκ (φωτογραφικού) στιγμιότυπου· το μπουζούκι του Στέφανου Μπόγδου να μετατρέπει σε ατόφιο ζεϊμπέκικο το "Χωρίς Επίκληση"· οι χίπστερ που έμειναν κάγκελο όταν παίχτηκε το "Είναι Το Κάτι Που Μένει" του Τόλη Βοσκόπουλου. 

Όλα αυτά γυρίζουν ανάκατα στο κεφάλι μου καθώς προσπαθώ να αποτιμήσω μια πολύτιμη συναυλιακή εμπειρία, ένα λάιβ για το οποίο μάλλον θα ζαλίζουμε τους οικείους μας για πολλά, πολλά χρόνια. Χωράνε νομίζετε τέτοιες στιγμές σε ένα Microsoft Word; Χωράει όλος εκείνος ο πανικός, όταν ένα τιγκαρισμένο «six d.o.g.s» ξελαρυγγιαζόταν και σχιζοφρενιαζόταν τραγουδώντας το "Άλλη Μια Νύχτα Σύγχυσης Και Γέλιου", ενόσω ο Π.Ε. Δημητριάδης βρισκόταν σε ένα ακόμα εκστατικό stage diving; 

Έχω δει κι άλλες φορές ζωντανά τους Κόρε.Ύδρο. (εξαιρετικές οι μνήμες από το 2010 στο «Gagarin», ας πούμε), όμως η παρέα από την Κέρκυρα βρέθηκε νομίζω σε μια απίστευτη στιγμή εδώ. Απόδειξη, ότι παρασύρθηκε και η ίδια: από ένα σημείο και μετά δεν είχε καμία σημασία πότε θα τελείωνε αυτό το λάιβ –θα τελείωνε όταν– ενώ χάθηκε και η ανακοινωμένη διάκριση για δύο μέρες στην Αθήνα με διαφορετικές setlist, καθώς η μία έμπαινε στην άλλη.  

Ωστόσο, μέσα στην παραζάλη του ενθουσιασμού, οφείλω να δώσω τα εύσημα σε αυτήν την κάπως νέα εκδοχή των Κόρε.Ύδρο. Ναι, έλειψε η απόμακρη φιγούρα του Αλέξανδρου Μακρή στη γνώριμη θέση πίσω από το πιάνο, μα στη θέση του βρισκόταν ένας αληθινά ενθουσιώδης αντικαταστάτης, ο Δημήτρης Πασαλός, ο οποίος έφτασε στην Αθήνα προετοιμασμένος στην εντέλεια, συμβάλλοντας –με το παίξιμο μα και τα τατουάζ του– στο πιο ροκ από ποτέ προφίλ των Κερκυραίων. Το ίδιο έκαναν και τα ντραμς του Άγγελου Σερσεμή: ήξερε πότε ήταν η στιγμή για κοπάνημα και πότε όφειλε να αποσυρθεί σε πιο διακριτικό ρόλο. Παντελής Πέτρου στο μπάσο και Κυριάκος Πέτρου στο βιολί στάθηκαν επίσης θαυμάσια, ενώ ειδική μνεία αξίζει στα παθιασμένα βολτ που εξαπέλυσε από την ηλεκτρική του κιθάρα ο Μάριος Πλασκασοβίτης. Χωρίς αυτήν τη σθεναρή ραχοκοκαλιά πίσω του, ο χαρισματικός Π.Ε. Δημητριάδης θα είχε βρεθεί μετέωρος, ειδικά στις πιο αυθόρμητες στιγμές της βραδιάς. 

Προσπαθώντας να θυμηθώ κι άλλα στιγμιότυπα, ανασύρω το χαρακτηριστικό κωλοδάχτυλο του Δημητριάδη στα "Βράδια Της Κρίσης", εκεί στο «μαζί τα φάγαμε απ' τον κώλο μωρό μου», την καταπληκτική εκτέλεση του "Τώρα Που Δεν Έχω Κανέναν" –που ήρθε κατόπιν της παραγγελιάς ενός κυρίου από το κοινό– τη συγκίνηση με την οποία τραγουδήσαμε με στόμα ένα το "Όχι Πια Έρωτες" και το "Μη Με Ρωτάς" (από τον πρώτο δίσκο τους, Αν Όλα Τέλειωναν Εδώ). Στα λίγα αρνητικά σημεία, από την άλλη, θα σημειώσω ότι το "Όταν Είμαι Μαζί Σου/Όταν Είσαι Μαζί Μου" –με γυναικεία φωνητικά από μια κοπέλα από το κοινό– παραήταν υποτονικό και χλιαρό φινάλε για ένα τέτοιο λάιβ. Κι επίσης, ότι θεσπέσια η έκπληξη με το "Είναι Το Κάτι Που Μένει" του Βοσκόπουλου (για όσους τέλος πάντων δεν βάζουμε τη μαρμελάδα στ' αυτιά), όμως o Δημητριάδης δεν το ερμήνευσε καλά. Στάθηκε περισσότερο ως δήλωση λοιπόν, παρά ως αποτέλεσμα. 

To λάιβ άνοιξε ο Παν(αγιώτης) Παν(ταζής), παρέα με έναν μπασίστα, έναν ντράμερ και τη Nefeli Walking Undercover (Νεφέλη Λιούτα) στο βιολί. Δεν ξέρω –δεν νομίζω, για να είμαι ακριβής– ότι ήταν η πιο ταιριαστή support επιλογή για τους Κερκυραίους, καθώς ο ήχος του είναι έκδηλα ηλεκτρονικός. Προσωπικά, πάντως, με κέρδισε σχεδόν από την αρχή και τον παρακολούθησα με μεγάλο ενδιαφέρον. 

Γιατί είχε την αύρα του αθηναϊκού αστικού τοπίου η μουσική που έβγαινε από τα σίνθια, τα πετάλια και τους σαμπλαριστές του Pan Pan, ενώ τα φυσικά όργανα (μπάσο και βιολί, τα ντραμς ήταν ηλεκτρονικά) έμπαιναν μελετημένα στο όλο μείγμα, κομίζοντας ζεστασιά και λυρισμό. Κι ενώ όταν πρωτάκουσα τη φωνή του σκέφτηκα ότι έχει κάμποσες φυσικές αδυναμίες ώστε να υποστηρίξει με τον πρέποντα τρόπο το εγχείρημα, βρήκα ότι διέθετε μεγάλη ερμηνευτική πειθώ –κυρίως όταν αφηγούταν ή όταν ράπαρε. Σημείωσα επίσης ότι γράφει καλό ελληνικό στίχο, με κάτι από την κληρονομιά των τριών πρώτων Στέρεο Νόβα δίσκων να πλανάται στο τοπίο. Θα σύστηνα λοιπόν να την ακολουθήσει πιο γενναία τη συγκεκριμένη διαδρομή, καθώς επιτυγχάνει πιο καίρια τον στόχο, σε σύγκριση με τα αγγλόφωνα κομμάτια. 

Ακόμα κι αν η καταιγιστική εμφάνιση των Κόρε.Ύδρο. δεν βοήθησε ώστε να μείνει ιδιαίτερα στη μνήμη το σετ του Pan Pan, γεγονός παραμένει πως έκανε το support για μια συναυλία που ενδέχεται να μείνει ως σημείο αναφοράς για μια γενιά μουσικόφιλων. Μπορεί οι 40άρηδες να μην το πιάνουν καθόλου και οι 30άρηδες να επιδεικνύουν έναν μάλλον δυσκοίλιο ενθουσιασμό, μα σημαντική μερίδα των 20άρηδων που ασχολούνται με τα μουσικά πράγματα απέδειξαν για ακόμα μία φορά ότι ακολουθούν φανατικά το γκρουπ και ξέρουν απέξω κι ανακατωτά τους στίχους των τραγουδιών του. Κι αυτή η φορά είχε κάτι που δεν το είχε καμία άλλη.

Josh T. Pearson - συνέντευξη (2011)

Θα την πω την αμαρτία μου: συνδυάζοντας φωτογραφίες σαν την παρακάτω, με την καταγωγή του από το Τέξας και την έκδηλη πρόσδεσή του στη χριστιανική πίστη, τον είχα για πιο ενδιαφέροντα δημιουργό τον Josh T. Pearson. Όχι ότι δεν έχει ενδιαφέρον, βέβαια. Μου βγήκε όμως πιο indie από όσο περίμενα/άντεχα, παρά την ταμπέλα «alternative country». 

Πίσω στον Δεκέμβρη του 2011, ωστόσο, εν μέσω πολιτικής κρίσης στην Αθήνα, τον περιμέναμε να έρθει για συναυλία (στο «Bios»), καθώς περιόδευε για το αρκετά συζητημένο άλμπουμ «Last Of The Country Gentlemen». Δεν ήταν η πρώτη φορά που θα ερχόταν στην Ελλάδα, την προηγούμενη, όμως (2005, στο «Μικρό Μουσικό Θέατρο»), είχε παίξει μπροστά σε μόλις 15 άτομα. Έκτοτε νομίζω ότι ξανάρθε το 2018 για το Saristra Festival της Κεφαλονιάς, ωστόσο έχω χάσει πια τα ίχνη του.

Τέλος πάντων, ήταν χρόνια Avopolis εκείνα, είχαμε κλείσει τηλεφωνική συνέντευξη, αλλά η συντάκτρια που θα την έκανε –η Κάλλια Κακαλέτρη– έχασε το ραντεβού (εξαιτίας του Pearson και μιας άλλης συνέντευξης που είχε με τη βρετανική Guardian) και δεν μπορούσε για τα επόμενα διαθέσιμα. Πήρα λοιπόν μερικές από τις ερωτήσεις της, σκέφτηκα και μερικές δικές μου και σήκωσα το ακουστικό μου, όταν έφτασε η ώρα.

Η κουβέντα μας δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis και αναδημοσιεύεται τώρα κι εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.

* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από υλικό που δόθηκε ως promo στον Τύπο

Καλησπέρα από Αθήνα, Josh…

Καλησπέρα! Εσάς χαζεύω στην τηλεόραση καθώς περιμένω το τηλέφωνο να χτυπήσει για συνεντεύξεις. Τι γίνεται εκεί; Δεν έχω καταλάβει αν ο Πρωθυπουργός σας παραιτείται και αν θα γίνει δημοψήφισμα…

Είναι πολύ αβέβαιη και ρευστή η κατάσταση, όλη μέρα ακούς διάφορα πιθανά σενάρια. Εσύ πώς τα βλέπεις τα πράγματα;

Νομίζω ότι είστε στα πρόθυρα επανάστασης. Ελπίζω να βρίσκεται ακόμα εκεί η Αθήνα τον Δεκέμβριο που θα έρθω να παίξω…

Α, γι' αυτό μην ανησυχείς! Πες μου όμως για το «Last Of The Country Gentlemen»… Τι σημαίνει για εσένα ο εν λόγω δίσκος; 

Έχει μια ιδιαίτερη σημασία. Βασικά, όλος ο δίσκος αποτελεί ένα γράμμα προς την πρώην κοπέλα μου, με την οποία είχαμε μια δυνατή ερωτική σχέση που τελείωσε με πολύ άσχημο (για εμένα) τρόπο. Χρειάστηκα κάποιο διάστημα να συνέλθω και να μπορέσω να έχω την αυτοκυριαρχία ώστε να βάλω σε μια τάξη σκέψεις, αναμνήσεις και συναισθήματα. Κάποιοι ίσως θεωρούν μονότονο το άλμπουμ, αντικατοπτρίζει όμως το πόσο ξαφνικά και απότομα γκρίζαρε η ζωή μου. Με δυσκολεύει ξέρεις να το ακούω, ακόμα και σήμερα. 

Γιατί όμως σου πήρε τόσο καιρό να βγάλεις έναν σόλο δίσκο;

Γιατί δεν το έκανα πριν 10 χρόνια, για παράδειγμα, ε; Δεν ξέρω… Υποθέτω ότι μπορούσα και τότε, αλλά οι ανάγκες μου ήταν διαφορετικές. Δεν είναι ότι δεν έγραφα, ένιωθα όμως ότι ήθελα να ταξιδέψω, να δω τον κόσμο, να μαζέψω νέες εμπειρίες. Η μουσική είναι κάτι πολύ σημαντικό για εμένα. Δεν μπορώ να κάτσω να ασχοληθώ, αν δεν νιώθω ολότελα δοσμένος σε αυτήν. 

Ποια μέρη σου άρεσαν από όσα είδες;

Δεν ταξίδεψα πολύ, παρέμεινα στην Ευρώπη και ειδικά στο δυτικό της τμήμα. Ανατολικά να φανταστείς δεν ξεπέρασα την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία και στον νότο έφτασα ως Ελλάδα. Μου άρεσε πολύ το Βερολίνο. Ξέρω, μοιάζει κλισέ, πολλοί μιλάνε γι' αυτό… Όμως δεν το λέω με την τουριστική έννοια. 

Μιλάω για το Βερολίνο εκείνο που πρέπει να κάτσεις αρκετά ώστε να το «ζήσεις». Αν και είναι μια πολύ κρύα πόλη από άποψη κλίματος, μου άρεσε γιατί οι άνθρωποί του είναι δυνατές προσωπικότητες και γιατί στα περίχωρα ακόμα ανθούν οι κοινότητες καλλιτεχνών. Υπάρχουν φτηνά μέρη για να μείνεις, δωρεάν φαγητό και άτομα πρόθυμα να ανταλλάξετε ιδέες. Έζησα 2 χρόνια και θα συμβούλευα τον οποιονδήποτε να ζήσει για λίγο εκεί, αν τον ενδιαφέρει η Ευρώπη. 

Οπότε στην Αθήνα δεν έρχεσαι για πρώτη φορά…

Όχι, θα είναι η τρίτη! Έχω ξαναέρθει το 2005 και το 1998 και είχα την ευκαιρία να δω πόσο άλλαξε η πόλη σας μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Την πρώτη φορά ήρθα γιατί ήθελα πολύ να αντικρίσω την Ακρόπολη. Τη θεωρώ ως το μέρος όπου γεννήθηκε η Λογική, η Φιλοσοφία και πολλά από όσα ακόμα καθορίζουν τη ζωή μας –στη Δύση τουλάχιστον. Δεν γινόταν να ταξιδέψω και να μην τη δω. 

Αλλά η Αθήνα με σόκαρε, τότε... Δεν αισθάνθηκα καθόλου ανασφάλεια ή απειλή, αλλά με σόκαρε το πόσο πορνό υπήρχε στα περίπτερα του κέντρου… Έβλεπα μανάδες να σπρώχνουν καροτσάκια με μωρά και να περνούν δίπλα από γυμνούς κώλους νεαρών κοριτσιών… Ήταν «βρώμικο» πράγμα, αισχρό. 

Το 2005 μου άρεσε πολύ περισσότερο: το μετρό σας είναι καταπληκτικό, η Ακρόπολη φαινόταν πιο φροντισμένη, υπήρχε μια διαφορετική κοσμιότητα. Άσε που συχνά άκουγα τραγούδια των Interpol! Αυτό το βρήκα ως μοναδική εμπειρία: να κοιτάς την Ακρόπολη και από κάποια ηχεία να ακούγονται Interpol. 

Μιας και ανατρέχεις στο παρελθόν, γιατί οι Lift To Experience κράτησαν τόσο λίγο;

Ήμασταν νέοι και όλοι είχαμε πολύ ισχυρές προσωπικότητες. Παρότι κάναμε υπέροχα πράγματα μαζί, υπήρχαν διαρκώς ζητήματα μεταξύ μας, στα οποία κανείς δεν υποχωρούσε εύκολα. Καταφέραμε και βάλαμε κάτω αρκετά από αυτά, αλλά τελικά υπερίσχυσαν τα δυνατά μας εγώ και διαλύσαμε το συγκρότημα σε κακό κλίμα. Τα τελευταία χρόνια ξαναμιλάμε, πάντως. Με κάποιον τρόπο τα αφήσαμε πίσω όλα εκείνα και είμαστε ξανά φίλοι. 

Το «Texas-Jerusalem Crossroads» είχε και τότε θεωρηθεί ένα πολύ καλό άλμπουμ, κάποιοι όμως το αντιμετωπίζουν πλέον ως ένα σύγχρονο αριστούργημα. Πώς το εξηγείς; 

Είναι ένας καταπληκτικός δίσκος, έτσι τον θεωρώ. Φτιάχτηκε ως σύνολο, για να τον ακούς από το πρώτο ως το τελευταίο κομμάτι. Αλλά είναι από εκείνους τους δίσκους που τους αγαπάς με τον καιρό, δεν λειτουργεί τόσο άμεσα –έχει έναν υπόγειο ας πούμε τρόπο. Υποθέτω λοιπόν ότι αρκετοί κατάλαβαν τότε την αξία του, μα με τον χρόνο τον «έπιασαν» περισσότερο και τους άγγιξε βαθύτερα. 

Παίρνοντας λαβή από τη φράση «haircut bands» στο "These Are The Days", μπορείς να μου πεις μερικές καλές και μερικές κακές τέτοιες μπάντες;

(γελάει) Όχι, δεν πρόκειται να το κάνω αυτό δημόσια! Θέλεις να μπλέξω; Έλα να με βρεις μετά τη συναυλία στην Αθήνα και θα σου πω ό,τι θέλεις –αν και έχουν περάσει αρκετά χρόνια, δεν είμαι σίγουρος πως θυμάμαι. 

Εντάξει, πάμε τότε πίσω στο τώρα. Πες μου, πώς ορίζεται για εσένα ένας «country gentleman»;

Οπωσδήποτε έχει καλούς τρόπους… Κυκλοφορεί με μπότες, μα και με έναν αέρα εντιμότητας, όχι με καουμπόικη έπαρση. Προσπαθεί να είναι καλός ακόμα κι αν δεν τα καταφέρνει πάντα και αποφεύγει να κάνει κακό στους γύρω του. 

Υπάρχει ένας χριστιανικός αέρας σε αυτά σου τα λεγόμενα. Ποια είναι σήμερα η σχέση σου με τον Χριστιανισμό; 

Δεν έχουν αλλάξει πολλά από τις μέρες των Lift To Experience… Εξακολουθώ να βρίσκομαι ακριβώς στο κέντρο. Παραμένω ένας αιχμάλωτος του Κυρίου, ακόμα κι αν πιστεύω ότι τελικά δεν θα γλιτώσω το κάψιμο στην κόλαση… 

Πώς είναι αλήθεια τα πράγματα στο Τέξας;

Καυτά! Έχουμε διαρκώς 40άρια, σαν και τα δικά σας το καλοκαίρι. Ο κόσμος παραμένει διχασμένος σε δύο μοντέλα ζωής, ένα επαρχιακό κι ένα αστικό. Σκέψου ότι μιλάμε για πολλή γη, στο μέγεθος της Γαλλίας, όπου όμως υπάρχουν μόνο 4-5 μεγάλες πόλεις. 

Μας θεωρούν πολύ συντηρητικούς, αλλά δεν είμαστε και τόσο, ίσως 5-10% περισσότερο από την υπόλοιπη Αμερική. Άλλωστε παραδοσιακά ανήκουμε στη συντηρητική ζώνη του Νότου, τη «ζώνη της Βίβλου» όπως τη λέμε, όπου η θρησκευτική Δεξιά ήταν πάντα ζωντανή. Αλλά σκέψου ότι πριν τον Bush είχαμε για Κυβερνήτη μια γυναίκα Δημοκρατικό. Πάντως τα πράγματα σήμερα είναι όπως και στην υπόλοιπη Αμερική: μας επηρεάζει το ίδιο κλίμα, όσον αφορά στην οικονομία. 

Τελειώνει ο χρόνος μου… Τελευταία ερώτηση: τι μας περιμένει στη συναυλία σου;

Πολλά κακά αστεία… Μου αρέσει να λέω αστεία, ξέρω όμως ότι είναι αληθινά κακά. Να προσέχετε ως τότε. Μαζέψτε καμιά κονσέρβα και κανά μακαρόνι, δεν βλάπτει να υπάρχουν προμήθειες σε μια άκρη, ούτε και κοστίζουν ιδιαίτερα τέτοια φαγητά. Ζούμε σε επικίνδυνους καιρούς κι εσείς ειδικά είστε πολύ μέσα στον κυκλώνα. 

Σε ευχαριστώ Josh, ελπίζω όλα να πάνε καλά μέχρι να έρθεις…

Ο Θεός να σε φυλάει, αδερφέ…

Ζωντανοί Νεκροί - ανταπόκριση (2019)

Η γλυκόπικρη γεύση που μου άφησε τις προάλλες η συναυλία για τα 30 χρόνια δισκογραφίας του B.D. Foxmoor (λεπτομέρειες στο Αθηνόραμα, εδώ) με ώθησε να θυμηθώ άλλη μία, ακόμα πιο αμφιλεγόμενη, χιπ χοπ βραδιά των πρόσφατων χρόνων: Σεπτέμβριος 2019, Ζωντανοί Νεκροί, κάπου στους εξωτερικούς χώρους του Ολυμπιακού Σταδίου («Ρωμαϊκή Γωνιά», λέει), στο πλαίσιο ενός Dreamland Festival που παρέμεινε θολό. 

Λίγα λεπτά πριν την έναρξη, λοιπόν, εκεί που βρισκόμουν, είδα τον ήδη παρόντα Τάκι Τσαν να αρπάζεται με τον ερχόμενο Υποχθόνιο. Κι αυτό ήταν: ο τελευταίος αποχώρησε και το γκρουπ έπαιξε δίχως το πιο επίκαιρο μέλος του (ελέω της επιτυχίας του Sin Boy με το "Mama?", όπου συμμετείχε), μπροστά σε απογοητευτική προσέλευση κόσμου.

Μια λεπτομερής ανταπόκριση από τη βραδιά δημοσιεύτηκε τότε στο Avopolis κι αναδημοσιεύεται με την ευκαιρία κι εδώ, με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις.

* οι χρησιμοποιούμενες φωτογραφίες προέρχονται από τη συναυλία, αντλήθηκαν από το Facebook της μπάντας

Ο ΖΝ μύθος είναι από τους πλέον κραταιούς στον χώρο του ελληνικού χιπ χοπ, όμως υπέστη σοβαρό κλονισμό στη Ρωμαϊκή Γωνιά του Ολυμπιακού Σταδίου. Δείχνοντας, έτσι, πέρα από τα νέα επεισόδια στο εσωτερικό της μπάντας, ότι η δυσαρέσκεια που εκφράστηκε ανοιχτά στο Facebook event της συναυλίας όσο διαρκούσε η προπώληση, δεν ήταν υπόθεση ορισμένων πικραμένων «παλιών».

Ας βάλουμε όμως τα πράγματα σε μια χρονική σειρά. Όχι γιατί είναι δημοσιογραφικώς βολικό, αλλά γιατί το κουβάρι κρατά από το καλοκαίρι και έχει (ποικιλοτρόπως) τη σημασία του για όσους ενδιαφέρονται να κάνουν μια ψύχραιμη αποτίμηση της βραδιάς –και όχι να πετάξουν πέτρες υπέρ ή κατά των Ζωντανών Νεκρών. 

Είναι γνωστό ότι Τάκι Τσαν, Μηδενιστής, Υποχθόνιος, Καταχθόνιος & Χαρμάνης δεν κατάφεραν να τα βρουν μετά την ανασυγκρότηση του 2014/2015, με αποτέλεσμα το γκρουπ να οδηγηθεί σε δεύτερη διάλυση. Ύστερα όμως από πρόταση της διοργάνωσης που τρέχει το Dreamland στην αρχαία Ολυμπία, η πεντάδα ανασυγκροτήθηκε κι έκλεισε εμφάνιση στην έδρα του φεστιβάλ για τις 28 Ιουλίου. Παρά το θερμό συναυλιακό καλοκαίρι, το νέο reunion υπήρξε είδηση στις τάξεις των εγχώριων φίλων του χιπ χοπ και δημιούργησε τζέρτζελο, πείθοντας το Dreamland να αφήσει το αρχικό πλάνο για μεταφορά κοινού μέσω ΚΤΕΛ και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στην Αθήνα, ουσιαστικά ξαναστήνοντας όλο το event με νέο ορίζοντα το διήμερο 21 & 22 Σεπτεμβρίου. 

Τελικά η πρώτη μέρα δεν διεξήχθη, ενώ το διάστημα της προπώλησης δεν κύλησε ήσυχα: ήταν συχνά τα οργισμένα οπαδικά σχόλια στο Facebook event, συχνές οι ειρωνείες («τότε ραπάρατε γιατί γουστάρατε να ραπάρετε, ενώ τώρα γουστάρετε λεφτά», έγραψε ένας), αλλά και συχνές οι επισκέψεις των ίδιων των ΖΝ στην κουβέντα, πότε για να διαβεβαιώσουν ότι δεν πρόκειται για αρπαχτή, πότε με τον Χαρμάνη να δηλώνει «σας περιμένω να τα γαμήσουμε, όποιος δεν έρθει αυτός θα χάσει, τέλος».

Το φεστιβάλ τήρησε αρκετά από όσα υποσχέθηκε (π.χ. μπύρες/νερό, χημικές τουαλέτες) και οφείλουμε να πούμε ένα μπράβο για την κίνηση να δώσει δωρεάν πρόσβαση σε άτομα ΑμεΑ και τον/τη συνοδό τους, στην οποία προέβη ύστερα από συνεννόηση με τους ίδιους τους Ζωντανούς Νεκρούς (διπλό το μπράβο). Και πράγματι, έδωσαν το παρών ΑμεΑ την Κυριακή, έχοντας την ευκαιρία να τοποθετηθούν πολύ κοντά στη σκηνή, σε ασφαλές περιβάλλον. Ο ήχος, επίσης, αποδείχθηκε καλός: κάποια προβλήματα που αντιμετώπισαν οι ΖΝ επί σκηνής ήταν παροδικά και είχαν να κάνουν με το τι άκουγαν εκείνοι, όχι το τι έφτανε στον κόσμο. 

Ωστόσο σε θέματα χρονοδιαγράμματος και οργάνωσης, το Dreamland έχει πολλά να διορθώσει εάν αποτολμήσει νέα εμφάνιση στην Αθήνα. Ενώ δηλαδή οι ΖΝ ήταν να βγουν αυστηρά 20.00, λίγο πριν επί σκηνής βρίσκονταν οι Deejay Nic The Band. Οι οποίοι «ζέσταιναν» μεν επαρκώς τους συγκεντρωμένους με ένα αρκετά στάνταρ μίγμα ηλεκτρονικών και rock βγαλμένο από τα 1990s, όμως υποτίθεται θα έπαιζαν στις 16.00. Πράγμα που πήρε μπάλα πολλά, με αποτέλεσμα π.χ. η εμφάνιση των συντελεστών της διαδικτυακής χιπ χοπ εκπομπής Gold School Podcast (Βαγγέλης Εμ, DJ Kas & Εστέλ Αμέτη) να πετσοκοπεί σε διάρκεια, στερώντας τους και τον προτζέκτορα στον οποίον είχαν ποντάρει.  

Αλλά το υπέρτατο διοργανωτικό ζήτημα ήταν ότι, έτσι ως είχε διαμορφωθεί ο χώρος στη μέχρι πρότινος άγνωστη στα καλλιτεχνικά δρώμενα της πόλης Ρωμαϊκή Γωνιά, ουδείς χρειαζόταν τελικά εισιτήριο. Δεν υπήρχαν δηλαδή ούτε διαχωριστικά, ούτε προσωπικό να τσεκάρει. Οι λιγοστοί σεκιούριτι εμπόδιζαν απλά την είσοδο δεξιά, αριστερά και πίσω από τη σκηνή, η οποία επιτράπηκε μόνο στους κατόχους των VIP πάσων –που, με τη σειρά τους, ποτέ δεν είδαν το «υπερυψωμένο stage μόνο για 100 άτομα» το οποίο έταζε η προπώληση. Είδαν όμως μπροστά τους το υπέρτατο συναυλιακό ζήτημα, όσοι τουλάχιστον ήρθαν νωρίς: τον Τάκι Τσαν και τον Υποχθόνιο να πιάνονται στα χέρια. 

Έτσι, όταν ξεκίνησε επιτέλους η συναυλία γύρω στις 20.45, οι δύο μερίδες θεατών βρέθηκαν σε εκ διαμέτρου αντίθετη ψυχοσύνθεση. Στις πρώτες σειρές βγήκαν μπλούζες, άναψαν καπνογόνα και τραγουδήθηκαν με πάθος οι ρίμες από τη "Νύχτα Των Ζωντανών Νεκρών". Στους VIP, όμως, μουδιασμένοι μετρούσαν τις ΖΝ φιγούρες μέσα στους κοκκινωπούς καπνούς και τους έβγαζαν 4, αντί για 5. Αμέσως μετά ήρθε και η επίσημη διαβεβαίωση: το live θα γινόταν χωρίς τον Υποχθόνιο, ο οποίος με ανάρτηση στο προσωπικό του Instagram θα ζητούσε αργότερα συγγνώμη από τους fans, εξηγώντας ότι δέχτηκε «πισώπλατη επίθεση» από τον Τάκι Τσαν και ότι «μετά από αυτό δεν θα μπορούσα να συμμετάσχω».

Ας είμαστε ξεκάθαροι, η μη συμμετοχή του Υποχθόνιου υπήρξε γερό πλήγμα στη βραδιά. Μπορεί να είχαν τα δίκια τους οι ΖN στις εξηγήσεις τους κατόπιν, ότι αυτή είναι η φάση της συγκεκριμένης μπάντας, ότι πράγματι «παίζουν μπουνιές για ασήμαντες αφορμές». Όμως υφίστανται και έχουν νόημα ως πεντάδα, ενώ είχαν πει πολλά πριν τη συγκεκριμένη συναυλία. Και τα γραπτά πάντα μένουν, ως θέλαν οι Λατίνοι, για να υπογραμμίζουν την άχαρη διάσταση μεταξύ όλων αυτών των «είναι η αρχή μιας προσπάθειας ώστε να έχουμε ίσως πολύ ωραία πράγματα στο μέλλον» διακηρύξεων και των όσων έγιναν στους εξωτερικούς χώρους του Ολυμπιακού Σταδίου, λίγα μόλις λεπτά πριν τη συναυλία. 

Πάντως, αυτό που κλόνισε συθέμελα τον μύθο των Ζωντανών Νεκρών δεν ήταν ένας ακόμα εσωτερικός καυγάς. Αλίμονο. Ήταν η απογοητευτική προσέλευση, η οποία βρέθηκε στον αντίποδα της μεγάλης reunion βραδιάς του 2015, που έφερε μια «ανθρώπινη πλημμύρα» ως τον Βοτανικό, όπως έγραφε τότε ο (νυν κουμπάρος!) Τάσος Μαγιόπουλος. Τώρα, λιγοστοί οι μεγαλύτεροι σε ηλικία fans –όσοι έζησαν τον Πρώτο Τόμο 20+ χρόνια πριν και συντήρησαν τη φλόγα της αλάνικης, battle αλητείας του για μια επόμενη χιπ χοπ γενιά– σκόρπιοι ανάμεσα σε ένα μικρό πλήθος από πιτσιρίκια, στο οποίο φανατικοί αποδείχθηκαν μόνο κάποιοι μπροστά στα κάγκελα και μερικοί ακόμα προς τη μέση. Οι υπόλοιποι ήταν μεν εκεί, παρακολούθησαν με ενδιαφέρον, όμως πήραν φωτιά μόνο σε συγκεκριμένα τραγούδια. 

Οι λεπτομέρειες του λάιβ, από εκεί και πέρα, νομίζω ότι δεν έχουν καμία ιδιαίτερη σημασία. Έχουν άλλωστε ήδη χαθεί σε μία νέα κόντρα στα social media, για το αν «ήταν καταπληκτικοί, τα γάμησαν όλα», αν η φάση κρίνεται «dope» ή «ρεζίλια», αν κατάντησαν «μεσήλικες που ούρλιαζαν», αν «έπαιξαν playback». Ίσως αξίζει να σημειωθεί, πάντως, το από σκηνής respect που έδωσε η τετράδα στον (απόντα) DJ ALX και στην Ηχοκρατορία και –κυρίως– το φοβερό γκελ που εξακολουθούν να κάνουν τραγούδια σαν το "Άσ' Το Να Γνωστοποιηθεί", το "Σούζη" ή το "Στη Χώρα Των Καλύτερων MC's" σε ένα ηλικιακό φάσμα που κυμαίνεται από τα 12 ως τα 40. 

Κοινώς, η φάση ήταν Ζήτα-Νι. Μόνο που το γνωστό σλόγκαν λαμβάνει πλέον όλο και περισσότερο τη χροιά μιας κλισέ ατάκας που «περιγράφει υποτιμητικά την κατάντια του εγχώριου χιπ χοπ», όπως εύστοχα έγραψε κάποτε ο Γιάννης Ιωάννου. Οι ΖΝ χρωστάνε πλέον στους fans τους και οφείλουν να βρουν πώς θα τους το ξεπληρώσουν.