Μπάμπης Παπαδόπουλος - συνέντευξη (2010)

Η δισκογραφική επιστροφή του Μπάμπη Παπαδόπουλου με το ΕΡ «IN[A]HABIT», όπου φιλοξενούνται 4 οργανικές συνθέσεις που δημιουργήθηκαν για την ομώνυμη παράσταση (σύγχρονου) χορού της ομάδας Creo Dance Company (Ιούνιος 2022), παρέχει εκ νέου επικαιρότητα στον σημαντικό αυτό μουσικό. Τον οποίον μάθαμε ασφαλώς από τις Τρύπες, μα τον ακολουθήσαμε έπειτα και στις εκλεκτικές, ιντριγκαδόρικες περιπέτειες της σόλο διαδρομής του.

Μία από αυτές, λοιπόν, ήταν και το άλμπουμ του 2010 «Από Τη Σπηλιά Του Δράκου» (κι αυτό στην Puzzlemusik, όπως και το φρέσκο «IN[A]HABIT»), για το οποίο μπορείτε να δείτε και να μάθετε περισσότερα πατώντας εδώ.

Με την αφορμή της επικαιρότητας, λοιπόν, παρουσιάζεται εδώ –με μικρές, αισθητικής φύσης τροποποιήσεις– μια κουβέντα που κάναμε με τον Παπαδόπουλο πίσω στο 2010, τότε που έβγαλε το «Από Τη Σπηλιά Του Δράκου». Πρωτοφιλοξενήθηκε στις σελίδες του περιοδικού Ήχος και δημοσιεύεται για πρώτη φορά στο ίντερνετ.

* Οι φωτογραφίες προέρχονται από υλικό που έχει δοθεί κατά καιρούς στον Τύπο. Η κεντρική ανήκει στον Σίμο Σαλτιέλ

Είναι δίσκος διασκευών το «Από Τη Σπηλιά Του Δράκου»; Επανεκτελείτε μεν τραγούδια του παρελθόντος, αλλά τόσο η μεταχείρισή τους ως μελωδίες (χωρίς λόγια και φωνή) όσο και η απόφασή σας να συμπεριλάβετε δικές σας συνθέσεις, δημιουργούν την εντύπωση ότι έχετε προχωρήσει σε κάτι διαφορετικό...

Υπάρχουν μουσικοί οι οποίοι έχουν προβεί σε επανεκτελέσεις ρεμπέτικων κομματιών, όλα αυτά τα χρόνια. Για εμένα, λοιπόν, δεν έχει ενδιαφέρον άλλος ένας τέτοιος δίσκος. Θέλησα περισσότερο, με αφορμή τα συγκεκριμένα τραγούδια, να δοκιμάσω να μεταφέρω στο σήμερα την αισθητική εκείνης της εποχής.

Γιατί επικεντρωθήκατε αποκλειστικά σε υλικό της δεκαετίας του 1930; Οφείλεται στην παραδοχή ότι κατόπιν το ρεμπέτικο ύφος μετεξελίσσεται σε λαϊκό; Και τι υπαγόρευσε την εξαίρεση του "Ένα Τραγούδι Απ' Τ' Αλγέρι" –τραγούδι του 1948;

Επικεντρώθηκα στη δεκαετία το 1930 γιατί πάντα με συγκινούσε στα τραγούδια εκείνης της περιόδου η λιτότητα στη μελωδική κίνηση και η δύναμη στην έκφραση, που είναι αποτυπωμένη στις πρώτες ηχογραφήσεις. 

Όσο για το "Ένα Τραγούδι Απ' Τ' Αλγέρι", πρόκειται για κομμάτι το οποίο έχει παιχτεί σε πολλές (επαν)εκτελέσεις –ακόμη κι από τον ίδιο τον συνθέτη του. Αλλά είναι η πρώτη του εκδοχή που με συγκινεί ακόμη. Μου αρέσει ιδιαίτερα το εξωτικό στοιχείο της που, τελικά, νομίζω, πάντα γοήτευε τους δημιουργούς αυτής της μουσικής.  

Υπάρχει δημιουργική συνέχεια με το «Σκηνές Από Ένα Ταξίδι» (2008); Ή ανοίγετε μια παρένθεση με το νέο άλμπουμ;

            

Υπάρχει συνέχεια. Άλλωστε φαίνεται νομίζω και από την αισθητική των δύο δίσκων. 

Παρατήρησα ότι διαλέξατε να ανασκευάσετε δύο συνθέσεις του Γιώργου Μπάτη. Οφείλεται σε κάποια προτίμησή σας στο έργο του;

                      

Τα  τραγούδια του Μπάτη είναι από τα πιο λιτά του ρεπερτορίου. Οπότε, εκτός του ότι μου ξεριζώνει την καρδιά η φωνή του και η δύναμη των μελωδιών του, μια τέτοια λιτότητα βοηθάει στην επιπλέον μελωδική και αρμονική ανάπτυξη.

Ένας τέτοιος δίσκος έχει τη δυνατότητα να φέρει κοντά σας κι ακροατές που ενδεχομένως να μη σας παρακολουθούσαν. Από την άλλη, κάποιοι ίσως θεωρήσουν ότι ένας δίσκος «διασκευών» ως δεύτερο προσωπικό βήμα δείχνει αδυναμία εύρεσης πρωτότυπου υλικού. Σας απασχολεί η πρόσληψη του υλικού σας από το ευρύτερο κοινό;

      

Τα εξασκημένα αυτιά μπορούν να καταλάβουν την πρωτοτυπία του υλικού του άλμπουμ «Από Τη Σπηλιά Του Δράκου» –όπως και τη δουλειά που χρειάστηκε για να ολοκληρωθεί το συγκεκριμένο εγχείρημα. Σε αυτά τα αυτιά με ενδιαφέρει να φτάσει ο δίσκος. Άλλωστε η πορεία μου έχει δείξει γιατί κάνω μουσική και σε ποιους απευθύνομαι.

Σε αυτή σας την πορεία, ωστόσο, έχετε ταυτιστεί, για πολλούς, με τις Τρύπες και με το rock. Τα ρεμπέτικα ενυπήρχαν στα ακούσματά σας από το ξεκίνημά σας; Ή τα συναντήσατε αργότερα;

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει άνθρωπος στη χώρα που να μην έχει ακούσει, κάποια στιγμή στη ζωή του, έστω και τυχαία, ρεμπέτικα τραγούδια. Εμένα με έφερε ακόμη πιο κοντά τους το γεγονός ότι δούλεψα σαν μουσικός σε χώρους όπου παιζόταν αυτή η μουσική. Πράγματι, τότε εκφραζόμουν καλύτερα μέσα από το rock, αργότερα όμως και μέσα από όλες τις μουσικές τις οποίες άκουσα –και ακούω. 

Θα πρέπει  να βιώσατε από πρώτο χέρι τη ρεμπέτικη αναβίωση της δεκαετίας του 1980, ως ακροατής. Πρόσφερε κάτι στη μεταγραφή του αυθεντικού βιώματος στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης; Ή υπήρξε μια στείρα αναβίωση, βασισμένη σε έναν άγαρμπο εκσυγχρονισμό;

Δεν μπόρεσα ποτέ να ταυτιστώ με όσους «μερακλήδες» κάνουν τούμπες χορεύοντας ένα ζεϊμπέκικο του Μάρκου Βαμβακάρη ή με εκείνους που λούζουν με λουλούδια την τραγουδίστρια (ή τον τραγουδιστή) στο άκουσμα της "Γυφτοπούλας". 

Από την άλλη, μια τέτοια αναβίωση διατήρησε για τις επόμενες γενιές –μέσα από ανθρωπους που αγάπησαν το ρεμπέτικο και το αναπαρήγαγαν με σεβασμό– την τεχνική, την τεχνοτροπία και την αισθητική μιας εποχής που απετέλεσε την αρχή και τη βάση για τη εξέλιξη του μετέπειτα λαϊκού τραγουδιού. Μια γνώση που είναι καλό να την έχουμε. Κι όσον αφορά εμένα, είναι και μια πρώτη ύλη για εξέλιξη. 

Ποιες στάθηκαν οι κύριες δυσκολίες τις οποίες προέβαλλε το επιλεγμένο υλικό, όσο φτιάχνατε το άλμπουμ; Τι είχατε κατά νου να αποφύγετε;

Το πιο δύσκολο για εμένα ήταν να κάνουμε αυτά τα τραγούδια να ακουστούν με τη φυσικότητα που έχει η πρώτη τους ηχογράφηση, χρησιμοποιώντας σύγχρονες μουσικές τεχνικές. Να μην απομακρυνθούν δηλαδή από την ουσία των αυθεντικών εκτελέσεων. Αισθητικά, επίσης, ήθελα να φύγουμε από τη «μαγαζίλα» των ρεμπετάδικων, του στυλ πίνω κρασιά και ουρλιάζω ό,τι θυμάμαι από τους στίχους των τραγουδιών.

Πόσο ουσιαστική σχέση πιστεύετε ότι έχει η σημερινή νεολαία με αυτή τη ρεμπέτικη κληρονομιά, σε μια εποχή αγγλόφωνης άνθισης, η οποία έχει φέρει μαζί κι έναν σνομπισμό για ό,τι «μυρίζει» ελληνικότητα;

Δεν πιστεύω στην κληρονομιά. Η κληρονομιά σημαίνει ιδιοκτησία και κανένα είδος μουσικής δεν αποτελεί ιδιοκτησία κανενός. Πιστεύω όμως στην έννοια της παράδοσης, από την άποψη της μεταφοράς της γνώσης, της  εμπειρίας, της αισθητικής. Όταν αυτή διαχειρίζεται με τρόπο δημιουργικό, μπορεί να φτιάξει κάτι που να τους αφορά όλους –πέρα από ηλικίες και, φυσικά, πέρα από εθνότητες. Είμαστε πολίτες μιας παγκόσμιας κοινωνίας, θέλουμε δεν θέλουμε!